منصوره بکایی - مربی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
لیلا مهرابی راد - مربی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
علی محمدیان - استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه بزرگمهر قائنات

مشهور فقیهان امامی وجود رابطه «پدری-فرزندی» را موجب معافیت از پاره­ای مجازات­ها قلمداد کرده و معتقدند بر پدری که فرزند خود را قذف نماید حد جاری نمی گردد. لکن در مقابل، ایشان نسبت «مادری-فرزندی» را در زمره عوامل معافیت از کیفر ندانسته و معتقد به اجرای حد بر مادر در صورت تحقق قذف هستند. بازتاب این تلقی دوگانه در مواد ۲۵۹ و ۲۶۰ ق.م.ا نیز نمود یافته است. نیک­پیداست که وجود چنین افتراقاتی در حوزه احکام جزایی، ضرورت بازخوانی مجدد ادله را ایجاب کرده و موجب یافتن پاسخ به برخی چالش­های موجود در مساله می­شود. لذا نوشتار حاضر با عنایت به اهمیت بحث، در جستاری توصیفی-تحلیلی و با نگاهی مساله­محورانه، آرای فقیهان را در مطالعه گرفته و با خوانش تحلیلی-انتقادی آرای ایشان، امکان الحاق مادر به پدر، در معافیت از حد قذف را تقویت نموده است. الغای خصوصیت از رابطه پدری-فرزندی، استناد به مذاق شارع و مقاصد شریعت، تحلیل مساله در پرتو قاعده عدالت و نیز تمسک به قاعده درءالحد، بخشی از مستندات مختار نگارنده را تشکیل می­دهند.

حد قذف, شخصیت قاذف, رابطه پدری-فرزندی, رابطه مادری-فرزندی