منصور امیرزاده جیرکلی - استادیار پایه ۱۹ گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت حیدریه
اکبر فلاح - عضو هیئت علم گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه آزاد واحد بابل

علم فقه، از آغاز پیدایش تاکنون، فرازها و فرودهایی داشته و دوره های متعددی را پشت سر گذاشته است اما ادوارنگاری فقه، علمی نوپا می باشد. آگاهی از تاریخ فقه و ادوار آن و اطلاع بر چگونگی اوضاع تفقه در دوره های متعدد، به درک بهتر علم فقه و شناختن عوامل فراز و فرود فقه، کمک شایانی می کند. دانشمندان اهل سنت، زودتر از علمای شیعه، مستقلا در زمینه تاریخ فقه، کتاب نوشته ولی تاریخ فقه شیعه را بطور مستقل، طرح نکرده اند. تاریخ نگاران فقه شیعی، هر کدام با ملاک خاصی، فقه را به ادوار مختلفی، تقسیم کرده اند. به عنوان نمونه، «شهابی»، ادوار فقه را از لحاظ زمان و «آصفی»، تاریخ فقه را از لحاظ مکان بررسی نموده است. این مقاله، به روش توصیفی تحلیلی، تهیه و از دو قسمت تشکیل شده است. در قسمت اول، ده مورد از ادوارنگاری های عام در فقه امامیه، گزارش می شود و در انتهای هر مورد، اثر مذکور، بررسی شده است. نگارندگان، در قسمت دوم مقاله، با توجه به تحول فقه در اثر تکامل تدریجی آرای فقها،  ادوار فقه امامیه را در ۱۳ دوره، بیان نموده اند.

تاریخ فقه, ادوار فقه امامیه, ادوارنگاری, شخصیت فقها, حاکمیت فقه