فریدون عباسی دوانی - گروه کاربرد پرتوها، دانشکده ی مهندسی هسته ای، دانشگاه شهید بهشتی
میترا انصاری - پژوهشکده ی فیزیک و شتابگرها، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، سازمان انرژی اتمی
محمد لامعی رشتی - پووهشکده ی فیزیک و شتابگرها، پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای
شهرام منادی - بخش رادیوتراپی، بیمارستان سیدالشهداء
حمید امامی - بخش رادیوتراپی و انکولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان

در پرتودرمانی، میزان دز داده شده به بافت هدف باید صحت بالایی داشته باشد، و عدم دقت در آن می‎تواند روی نتیجه ­ی درمان اثر بگذارد. با پیدایش فیلم‎های جدید رادیوکرومیک، دزیمتری با فیلم به ابزاری قدرتمند برای تایید و تضمین کیفیت پرتودرمانی بدل شده‎ است. فیلم‎های گاف‎کرومیک EBT۲ به دلیل داشتن ویژگی ­هایی مانند محدوده­ ی حساسیت گسترده، قدرت تفکیک مکانی بالا و شرایط بازخوانی و حمل آسان، از جدیدترین و پیشرفته‎ترین فیلم‎های موجود برای دزیمتری­اند، و کاربرد آنها در حال گسترش است. گام نخست در کاربرد این فیلم‎ها در دزیمتری، تعیین منحنی کالیبراسیون و تعیین دقیق عدم قطعیت و خطای مطلق پروتکل به کار رفته برای کالیبراسیون آن است. در این مقاله، ابتدا یکنواختی صفحه­ ی اسکنر مناسب که برای خوانش فیلم ها استفاده می شود ارزیابی، و سپس کالیبراسیون فیلم گاف‎کرومیک EBT۲ با استفاده از دستگاه پرتودرمانی کبالت انجام شده است. پس از محاسبه­ ی دقیق میزان خطا و عدم قطعیت اندازه گیری، پروتکل به کار رفته ارزیابی شده است. برای این موارد، از برنامه های متفاوت نوشته شده در نرم افزار MATLAB استفاده شده است. در ادامه، نمودار درصد دز عمقی باریکه ­ی الکترون پرانرژی با استفاده از فیلم گاف‎کرومیک در فانتوم آب اندازه گیری، و نتایج آن با نمودار درصد دز عمقی به دست آمده با محفظه­ ی اتاقک یونش مقایسه شد. نتایج نشان می دهد، غیریکنواختی اسکنر در ناحیه­ ی مرکزی آن با ابعاد ۲۰cm × ۲۰cm کم­تر از ۱% است، و نیاز به تصحیح یکنواختی وابسته به مکان این اسکنر نیست. با به کارگیری پروتکل توضیح داده شده در این مقاله، اندازه گیری دز با خطای کم­تر از ۱% برای میدان یکنواخت انجام می شود. مقایسه ­ی منحنی‎های درصد دز عمقی به دست آمده با فیلم EBT۲ و محفظه­ ی یونش، نشان می دهد که اختلاف دو نمودار کم­تر از ۴±% است. استفاده از پروتکل به کار رفته در این مقاله برای دزیمتری دقیق با استفاده از فیلم EBT۲ پیشنهاد می شود.

دزیمتری, فیلم گاف کرومیک EBT۲, منحنی کالیبراسیون, یکنواختی اسکنر, درصد دز عمقی, پرتودرمانی