حسن موسی پور یحیی آبادی - University of Zabol
محمدرضا اصغری پور - University of Zabol

تنش خشکی باعث تحریک ساخته شدن گونه های اکسیژن فعال در کلروپلاست های گیاهی می شود. گونه های اکسیژن فعال نیز سبب پراکسیداسیون لیپیدهای غشایی و تخریب غشای سلولی می شوند. در این پژوهش، اثر غلظت های متفاوت سیلیکون بر تنش اکسیداتیو ناشی از خشکی در گیاه رازیانه بررسی شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. فاکتور اصلی تنش خشکی بود که بر اساس آبیاری در ۱۰۰ درصد، ۷۰ درصد و ۴۰ درصد ظرفیت زراعی اعمال گردید و فاکتور فرعی نیز محلول پاشی سیلیکون در پنج سطح (صفر، ۵/۲، ۵، ۵/۷ و ۱۰ میلی مولار) بود. این آزمایش در مزرعه دانشگاه زابل در سال ۱۳۹۳ انجام گرفت. نتایج نشان داد تنش خشکی باعث کاهش معنی دار کلروفیل a و کلروفیل b، کارتنوئیدها، محتوای نسبی آب برگ و فعالیت آنزیم کاتالاز شد. میزان مالون دی آلدئید و نشت الکترولیت ها در شرایط خشکی به میزان دو برابر نسبت به شاهد افزایش نشان دادند. محلول پاشی سیلیکون در زمان آبیاری کامل اختلاف معنی داری با تیمار شاهد از نظر صفات مورد بررسی نشان نداد، ولی در شرایط تنش شدید خشکی تیمار ۵/۷ میلی مولار سیلیکون میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز، آسکوربات پراکسیداز، پرولین و قند های محلول را به ترتیب ۱۸، ۲۵، ۱۴ و ۲۸ درصد افزایش و مالون دی آلدئید و نشت الکترولیت ها را به میزان ۳۰ و ۲۸ درصد نسبت به تیمار شاهد کاهش داد. با توجه به نتایج به دست آمده محلول پاشی غلظت های ۵ و ۵/۷ میلی مولار سیلیکون توانست با تقویت سیستم آنتی اکسیدان گیاه و افزایش میزان اسمولیت ها، توانایی گیاه رازیانه را در پاسخ به تنش خشکی افزایش دهد و اثر محافظتی در برابر پراکسیداسیون لیپیدها (که ناشی از تنش خشکی می باشد) داشته باشد.

Keywords: Antioxidant enzymes, Lipid peroxidation, Photosynthetic pigments, Proline, Silicon, آنزیم های آنتی اکسیدان, پراکسیداسیون لیپیدی, پرولین, سیلیکون, رنگیزه های فتوسنتزی