عذرا عطائی عظیمی - Islamic Azad university
بابک دلنواز هاشملویان - Islamic Azad university
عاطفه امیرینیا - Islamic Azad university

ارمک میانه(Ephedra intermedia (Schrenket)) گیاهی دارویی از تیره ارمکسه(Ephedraceae)، راسته گنتال(Gnetales)از بازدانگان است. جداکشت ساقه ای ارمک، در محیط پایه MS با تیمارهای مختلف شامل ۵/۲ تا ۱۵ میلی­گرم بر لیتر اکسین اندول استیک اسید (IAA) و ۵/۲ تا ۲۰ میلی­گرم بر لیتر کینتین (Kin)، کشت داده شدند. پودر اندام های مختلف ارمک و جداکشت های تیمار شده با اکسین و کینتین آن در کشت درون شیشه (in vitro)، برای استخراج و سنجش آلکالوئید، فنل و فعالیت آنتی اکسیدان استفاده شدند. در کشت درون شیشه، بعد از سه ماه، کالوس و شاخساره(جوانه) روی جداکشت ها تشکیل شد. اکسین و کینتین بدون اثر متقابل بر القای کالوس اثر داشته ولی برای تشکیل شاخساره، کینتین بهتر از اکسین عمل کرد. غلظت بالای اکسین محتوای آلکالوئید را افزایش و با افزایش غلظت کینتین اثر آن تحریک شد. جداکشت های تیمار شده با ترکیب  ۵/۲ میلی گرم بر لیتر اکسین و همه مقادیر کینتین، فنل و آنتی اکسیدان بیشتری نسبت به سایر تیمارها داشتند، ولی کالوس قرمز رنگ حاصله از تیمار  اکسین ۵ با کینتین ۲۰ میلی گرم بر لیتر، بالاترین فنل و  فعالیت آنتی اکسیدانی را داشت.  دانه و ریشه ارمک بیشترین آلکالوئید، و میوه و شاخساره بیشترین فنل و فعالیت آنتی اکسیدانی را داشتند.  نتایج این پژوهش نشان داد که اندام های ارمک میانه سرشار از آلکالوئید، فنل و   فعالیت آنتی اکسیدانی هستند. در مقایسه با دیگر پژوهش ها، اثر اکسین و کینتین بر القای کالوس، تشکیل شاخساره و محتوای آلکالوئید، فنل و فعالیت آنتی اکسیدانی گیاه بازدانه ارمک میانه مشابه گونه های دیگر سرده ارمک بود.

budding, callus, gymnosperm, organogenesis, tissue culture, اندامزایی, بازدانگان, جوانه, کالوس, کشت بافت