مرجان السادات حسینی - University of Hormozgam
داود صمصام پور - University of Hormozgam
مرتضی ابراهیمی - Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Isfahan, Ira
مرتضی خان احمدی - Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Isfahan, Ira

شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra L.) گیاهی است دارویی و گلیسیریزین مهم­ترین ترکیب شیمیایی در میان ترکیبات موجود در شیرین بیان است که ۵۰ برابر ساکارز شیرینی دارد. تنش خشکی یکی از عوامل محدود کننده رشد و نمو در گیاهان می­باشد که بر صفات مورفولوژیک و فرآیندهای فیزیولوژیکی گیاهان اثر منفی دارد. جهت بررسی تاثیر سطوح مختلف تنش خشکی بر برخی صفات رشدی، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی دو ژنوتیپ شیرین بیان، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل سطوح مختلف تنش خشکی (شاهد، ۱۰، ۲۰ و ۳۰ روز یکبار آبیاری) و ژنوتیپ­های مختلف (چهارمحال و بختیاری و ایلام) بود. در این آزمایش صفات وزن خشک ریشه، وزن تر اندام هوایی، محتوای نسبی رطوبت، کلروفیل a، b، کلروفیل کل، کاروتنوئید، فعالیت آنتی­اکسیدانی، میزان فنل کل، فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز و گلیسیریزین مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد تنش خشکی باعث کاهش معنی دار وزن خشک ریشه، وزن تر اندام هوایی، محتوای نسبی رطوبت، کلروفیل a، b و کاروتنوئید گردید. بیشترین فعالیت آنتی­اکسیدانی و فعالیت آنزیم آسکوربات پراکسیداز در ژنوتیپ ایلام در تنش شدید به ترتیب %۷۵/۸۸ و ۴/۴ تغییرات جذب در میلی­گرم پروتئین مشاهده شد. همچنین بیشترین مقدار فنل کل در ژنوتیپ ایلام در تنش متوسط (۵۹ میلی گرم گالیک اسید بر صد گرم) و بیشترین میزان گلیسیریزین تحت تنش خفیف در ژنوتیپ چهارمحال و بختیاری (%۹۷/۲) مشاهده شد. به طور کلی از نظر صفات مرفولوژیک و میزان آنتی­اکسیدان ژنوتیپ ایلام بالاتر از ژنوتیپ چهارمحال و بختیاری بود، اما از نظر رنگیزه­های فتوسنتزی و گلیسیریزین ژنوتیپ چهارمحال و بختیاری از ایلام بالاتر نشان داد. به نظر می­رسد، در مجموع از نظر محتوی آنتی­اکسیدانی ژنوتیپ ایلام نسبت به چهارمحال و بختیاری  متحمل­تر به خشکی می­باشد. 

Antioxidant, drought stress, photosynthetic pigments, licorice, glycyrrhizin, filed, آنتی اکسیدان, تنش خشکی, رنگدانه های فتوسنتزی, شیرین بیان, گلیسیریزین, مزرعه