معصومه قاسمی - Department of Agronomy and Plant breeding, College of Agriculture, Isfahan Uni. of Technology
مرتضی زاهدی - Department of Agronomy and Plant breeding, College of Agriculture, Isfahan Uni. of Technology

یک آزمایش گلدانی به منظور ارزیابی تاثیر تلقیح گیاهان با گونه های مختلف قارچ میکوریزا (Funneliformis mosseae, Rhizophagus irregularis, Claroideoglomus. claroideum, Cl. etanicatum, Glomus versiform, G. fasciculatum, G. caledonium  وG. geosporum ) بر صفات مرتبط با رشد دو رقم کنجد (یکتا و ناز تک شاخه) در فضای باز مجاور گلخانه های علمی-پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. در این آزمایش برهمکنش میکوریزا و رقم بر میزان آغشتگی میکوریزایی، غلظت فسفر، پتاسیم، آهن، روی، کلروفیل، کارتنوئید، کربوهیدرات های محلول و وزن خشک اندام هوایی معنی دار بود. بیشترین میزان آغشتگی میکوریزایی برای هر دو رقم در تلقیح با گونه قارچ Cl. claroideum بدست آمد. در اثر تلقیح گیاهان غلظت فسفر، پتاسیم، آهن و روی در غالب موارد افزایش یافت. بیشترین میزان افزایش غلظت فسفر (۷۲%)، آهن (۱۲۶%) و روی (%۵۴) به ترتیب به گیاهان تلقیح شده رقم یکتا با گونه های قارچG.fasciculatum ، Cl.claroideum و G.geosporum ولی بیشترین میزان افزایش غلظت پتاسیم (۳۸%) به گیاهان تلقیح شده رقم ناز تک شاخه با گونه های قارچG.fasciculatum ، Cl.etanicatum و F. mosseaeبدون تفاوت معنی دار با یکدیگر تعلق داشت. تلقیح گیاهان با میکوریزا بسته به نوع رقم و گونه قارچ موجب افزایش و یا کاهش محتوای کلروفیل، کارتنوئید، قندهای محلول و وزن خشک اندام هوایی گردید. وزن خشک اندام هوایی در رقم یکتا تلقیح شده با گونه هایR. irregularis وF. mosseae  به ترتیب ۲۰ و ۲۳ درصد و در رقم ناز تک شاخه تلقیح شده با گونه هایG. fasciculatum  و Cl. clarodium به ترتیب ۱۷ و ۴۱ درصد افزایش نشان داد و بر این اساس، این چهار گونه موثرترین گونه های قارچ میکوریزا در همزیستی با ارقام کنجد شناخته شدند.  

Sesame, mycorrhizal species, nutrient elements, photosynthetic pigments, soluble carbohydrates., کنجد, گونه های میکوریزا, عناصر غذایی, رنگدانه های فتوسنتزی, کربوهیدرات های محلول.