اثر القای پلی پلوئیدی بر تغییرات مورفوفیزیولوژیکی و عملکرد اسانس اسطوخودوس افراشته (Lavandula stricta)

برای بررسی اثر تغییر سطح پلوییدی بر صفات مورفولوژیکی، فیزیولوژیکی و میزان اسانس در گیاه بومی اسطوخودوس افراشته، در این پژوهش از کلشی سین استفاده شد. اسطوخودوس افراشته (Lavandula stricta) از گونه­های بومی ایران است که در مناطق جنوبی ایران به­صورت خودرو رشد می­کند و از آنجایی که یکی از روش­های اصلاح گیاهان، ایجاد تنوع با القاء پلی پلوئیدی در گیاهان دارویی می باشد، این آزمایش با کاربرد کلشی سین در غلظت های ۰، ۰۵/۰، ۱/۰، ۲/۰ و ۴/۰ درصد در زمان های ۸، ۱۶، ۲۴ و ۴۸ ساعت روی مریستم انتهایی در مرحله رشدی چهار­برگی گیاه گلدانی در شرایط گلخانه­ای اجرا شد. نتایج فلوسایتومتری نشان داد که پیک­های به دست آمده در کلیه نمونه­های دیپلویید و تیمارشده، به جز غلظت ۴/۰ درصد در مدت زمان ۴۸ ساعت، همگی در یک محدوده قرار داشتند. همچنین اعداد حاصل از نرم افزار فلومکس میانگین اندازه ژنوم نمونه­های شاهد دیپلویید را برابر ۵۵/۰ پیکوگرم و میانگین اندازه ژنوم نمونه تیمارشده با کلشی­سین را در غلظت ۴/۰ درصد در مدت زمان ۴۸ ساعت ۷۳/۰ پیکوگرم مشخص کرد. بقیه گیاهان تیمارشده در زمان و غلظت­های متفاوت میانگین اندازه ژنوم ۵۷/۰ پیکوگرم را نشان ­داد. نتایج نشان داد که غلظت کلشی­سین و مدت زمان اعمال تیمار بر کلروفیل­کل و کارتنوئید تاثیر معنی­داری نداشت ولی نتایج نشان داد که افزایش غلظت و مدت زمان اعمال کلشی سین باعث افزایش وزن هزاردانه بذر، وزن هزارپوشینه با بذر، فعالیت آنزیم­های پراکسیداز، پلی­فنل­اکسیداز، کاتالاز و درصد و عملکرد اسانس گردیده است. باتوجه به نتایج به دست آمده می توان بیان داشت کلشی­سین با غلظت ۴/۰ درصد و مدت زمان ۴۸ ساعت قابلیت القا پلی پلوئیدی را دارد.

Keywords:

Colchicine , Essential oil , Flow cytometry , Lavandula stricta , Polyploid , اسطوخودوس افراشته , پلی پلوییدی , کلشی سین , فلوسایتومتری , اسانس