اثر محلول پاشی بور و پتاسیم بر واکنش های مورفوفیزیولوژیک و عملکرد ریشه چغندر قند تحت تیمار های تنش خشکی

تنش خشکی عامل اصلی کاهش عملکرد چغندر قند است. از این رو به کار بردن راهکار هایی جهت کاهش آثار سوء آن ضروری است. بنابراین به منظور بررسی اثر تیمار های محلول پاشی بر برخی صفات کیفی، مورفوفیزیولوژیک و عملکرد ریشه چغندر قند تحت شرایط تنش خشکی، آزمایشی به صورت کرت های یکبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ۱۳۹۸ در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد انجام شد. تیمار های آبیاری شامل: آبیاری پس از  ۷۰، ۱۰۰ و ۱۳۰ (به ترتیب I۳, I۲, I۱) میلی متر تبخیر تجمعی از تشتک تبخیر کلاس A در کرت های اصلی و تیمار های کودی به صورت محلول پاشی شامل: شاهد (بدون مصرف کود)، پتاسیم (K)، بور (B) و تلفیق بور + پتاسیم (B + K) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد؛ اثر تیمار های آبیاری، محلول پاشی و برهمکنش آبیاری × محلول پاشی بر شاخص سطح برگ، محتوای پرولین برگ، محتوای نسبی آب برگ، درصد قند قابل استحصال، محتوای سدیم و پتاسیم ریشه چغندر قند معنی دار شد. بیشترین شاخص سطح برگ و محتوای نسبی آب برگ مربوط به محلول پاشی بور + پتاسیم و تیمار آبیاری I۱ بود. بالاترین محتوای پرولین برگ از محلول پاشی پتاسیم و تیمار آبیاری I۳ بدست آمد. بیشترین درصد قند قابل استحصال از محلول پاشی بور و تیمار آبیاری I۲ حاصل شد. به عبارتی تیمار کم آبیاری I۲ اندکی درصد قند قابل استحصال را افزایش داد که با تیمار I۱ تفاوت معنی دار نداشت. کمترین محتوای پتاسیم و سدیم ریشه نیز به محلول پاشی بور + پتاسیم و آبیاری I۱ اختصاص داشت. هم چنین اثر تیمار های آبیاری و محلول پاشی بر وزن خشک کل بوته، شاخص سبزینگی برگ، ضریب استحصال شکر، عملکرد قند ناخالص و عملکرد ریشه معنی دار شد. به طوری که بیشترین مقادیر صفات ذکر شده از محلول پاشی بور + پتاسیم و تیمار آبیاری I۱ بدست آمد. برهمکنش آبیاری × محلول پاشی اثر معنی دار بر این صفات نداشت. آلکالیته نیز فقط تحت تاثیر تیمار های محلول پاشی قرار گرفت و بالاترین آلکالیته به محلول پاشی پتاسیم اختصاص داشت. به طور کلی محلول پاشی عناصر بور و پتاسیم به طور معنی داری سبب بهبود صفات مورفوفیزیولوژیک، کمی و کیفی چغندر قند می شود و از آثار نامطلوب تنش خشکی می کاهد که احتمالا به واسطه نقش مهم این عناصر در فرایند تنظیم اسمزی و سایر واکنش های فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان است. بنابراین در زراعت چغندر قند محلول پاشی عناصر بور و پتاسیم، خصوصا در شرایط تنش خشکی، توصیه می شود.  

Keywords:

Extractable sugar , Irrigation , Osmotic adjustment , Proline , آبیاری , پرولین , تنظیم اسمزی , قند قابل استحصال