فیروزه فیاض - Isfahan Uni. of Technology
مرتضی زاهدی - Isfahan Uni. of Technology
سعید ترکش اصفهانی - Yazd University

شوری خاک و انتشار مواد شیمیایی بالقوه سمی به محیط زیست از طریق فعالیت های صنعتی و کشاورزی از عوامل کاهش دهنده تولید گیاهان زراعی است و تخفیف اثر آنها راهکار مناسبی جهت حفظ عملکرد این محصولات و سلامت انسان و محیط زیست به شمار می رود. بر این اساس،  این آزمایش گلدانی با هدف بررسی اثر همزیستی با قارچ میکوریزا بر رشد و جذب عناصر سنگین در ارقام گندم نان (روشن و بهار) تحت تنش شوری در یک خاک آلوده به فلزات سنگین، به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا گردید. تیمارهای آزمایشی شامل شوری آب آبیاری در سه سطح (شاهد، ۷۵ و ۱۵۰ میلی­مولار کلرید سدیم) و تلقیح گیاه در سه سطح (عدم تلقیح و تلقیح با هر یک از دو گونه قارچ میکوریزا شامل mosseae Funneliformis و Rhizophagus intraradices) بودند. تنش شوری موجب کاهش وزن خشک و افزایش غلظت کادمیم، سرب و روی اندام هوایی و ریشه در هر دو رقم مورد مطالعه شد. میزان افزایش غلظت کادمیم و نیز میزان کاهش رشد اندام هوایی و ریشه در اثر شوری، در رقم روشن نسبت به رقم بهار کمتر بود. در هر دو شرایط شور و غیرشور در اثر تلقیح گیاهان با گونه های قارچ های mosseae F. و Rh. intraradices وزن خشک اندام هوایی و ریشه در هر دو رقم مورد مطالعه افزایش یافت ولی میزان این افزایش در رقم روشن بیشتر بود. بعلاوه، تلقیح با قارچ میکوریزا موجب کاهش غلظت کادمیم و سرب در گیاه گردید ولی میزان این کاهش بسته به گونه قارچ، سطح شوری و رقم گندم متفاوت بود. نتایج این آزمایش نشان داد که در حالی که تنش شوری رشد گیاه را کاهش داده و موجب افزایش تجمع عناصر سنگین در آن  می گردد، تلقیح با قارچ میکوریزا بهبود رشد و کاهش غلظت این عناصر در گیاهان گندم را به همراه دارد.     

Heavy metals, wheat cultivars, Funneliformis mosseae, Rhizophagus intraradices, عناصر سنگین, ارقام گندم, Funneliformis mosseae, Rhizophagus intraradices