تاثیر برخی عوامل محیطی بر کمیت و کیفیت سیلیمارین و روغن بذر گیاه ماریتیغال (Silybum marianum L.)

در این مطالعه درصد روغن و ترکیب اسید چرب بذور ماریتیغال در رویشگاه­­های غرب مازندران در ارتفاعات و خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک بررسی شد. پس از شناسایی توده­های ماریتیغال در طبقات ارتفاعی، بذور در هر رویشگاه در طول نوار ۱۰۰ متری به فواصل ۳۰ متر از سه نقطه بصورت تصادفی-سیستماتیک نمونه­ برداری شدند. جهت بررسی خصوصیات خاک و ارتباط­ شان با کمیت و کیفیت اسیدهای چرب و روغن، در هر سایت سه پلات انداخته شد و به تعداد نمونه ­های گیاهی، ۱۸ نمونه خاک از عمق ۳۰ سانتیمتری و اطراف ریشه گیاه برداشت شد. برای تعیین محتوای روغن از حلال هگزان و دستگاه سوکسله، شناسایی اسیدهای چرب از دستگاه GC/MS و استخراج سیلیمارین از متانول و حمام التراسونیک استفاده شد. طبق نتایج، بر خلاف سیلیمارین، رویشگاه اثر معنی ­داری بر درصد روغن نداشت، بیشترین روغن و سیلیمارین نیز به ترتیب از مناطق جلگه ­ای و کوهستانی بدست آمدند. با توجه به تاثیر معنی ­دار رویشگاه بر کیفیت روغن، از بین ترکیبات روغن، اسید اولئیک و از خصوصیات خاک، مواد آلی و کربنات ­کلسیم پاسخ معکوس معنی­ داری به رویشگاه نشان دادند. شن، پتاسیم، فسفر و نیتروژن با درصد روغن رابطه منفی معنی­ داری داشتند. ارتفاع با اسید مارگاریک و اسید لینولئیک رابطه مثبت اما با اسید اولئیک رابطه منفی داشت. میزان شن و عناصر فسفر و نیتروژن خاک با اسید پالمیتیک ارتباط مثبت داشتند. از آنجایی­که بارزترین اسیدهای چرب بذر، اسیدهای اولئیک و لینولئیک بودند، روغن ماریتیغال از روغن­ های اولئیک-لینولئیک با کیفیت تغذیه ­ای بالا می­ باشد، لذا کشت آن گزینه ­ای جهت تولید روغن خوراکی و کاهش وابستگی به سایر کشورها می­ باشد.  

Keywords:

Fatty acid , Oil percentage , Ecotype , Medicinal plants , اسید چرب , درصد روغن , اکوتیپ , گیاهان دارویی