وحیده خالق نژاد - University of Zanjan
علیرضا یوسفی - University of Zanjan
افشین توکلی - University of Zanjan
بهمن فرجمند - University of Zanjan

تنش خشکی یکی از مهم ترین عوامل محدود کننده رشد و عملکرد گیاه در شرایط خشک می باشد. هورمون آبسیزیک اسید (ABA) یکی از تنظیم کننده های مهم گیاهی است که در بروز بسیاری از پاسخ های فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی گیاه در شرایط خشکی نقش دارد. به منظور ارزیابی اثر متقابل تنش خشکی و کاربرد ABA بر فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL) و برخی آنزیم های آنتی اکسیدانی بادرشبو (Dracocephalum moldavica)، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال ۱۳۹۵ در مزرعه پژوهشی دانشگاه زنجان اجرا شد. در این آزمایش، سطوح آبیاری در سه سطح (آبیاری مطلوب، تنش ملایم تا رسیدن به پتانسیل آبی ۸/۰- مگاپاسکال و تنش شدید تا رسیدن به پتانسیل آبی ۵/۱- مگاپاسکال) در کرت های اصلی و سطوح هورمون ABA در پنج سطح (۰، ۵، ۱۰، ۲۰ و ۴۰ میکرومولار) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که اثر سطوح آبیاری، ABA و نیز اثر متقابل سطوح آبیاری در سطوح ABA برای فعالیت PAL، کاتالاز (CAT)، آسکوربات پراکسیداز (APX)، پراکسیداز (POD)، پراکسیداسیون لیپید، سطح برگ، وزن خشک کل بوته، ارتفاع گیاه و عملکرد دانه معنی دار بود. بدون کاربرد ABA، تنش خشکی ملایم و شدید، به ترتیب۰۲/۱۵ و ۳۰ درصد فعالیت PAL، ۰۲/۲۸ و ۴۴/۲۵ درصد فعالیت CAT، ۸۱/۴۸ و ۵۵/۳۵ درصد فعالیت آنزیم APX و ۸۳/۷۷ و ۳/۸۸ درصد فعالیت آنزیم POD را نسبت به شرایط آبیاری مطلوب افزایش دادند. هم چنین کاربرد ABA خارجی سبب افزایش پراکسیداسیون لیپید، فعالیت PAL و آنزیم های آنتی اکسیدانت نسبت به شاهد (عدم کاربرد ABA) شد. تنش خشکی ملایم و شدید در شرایط بدون کاربرد ABA، میزان عملکرد دانه را به ترتیب ۶۹/۱۹ و ۰۲/۳۱ درصد نسبت به شرایط آبیاری مطلوب کاهش دادند. یک روند کاهشی در عملکرد دانه در پاسخ به افزایش غلظت ABA وجود داشت. میزان کاهش عملکرد دانه در گیاهان تیمار شده با غلظت های مختلف ABA، ۶۹/۱۴-۱۸/۵ درصد در شرایط آبیاری مطلوب، ۷۴/۲۰-۲۲/۴ درصد در شرایط تنش ملایم و ۸۳/۳۳-۳۷/۴ درصد در شرایط تنش شدید در مقایسه با تیمار شاهد بود.

Ascorbate peroxidase, Catalase, Lipid peroxidation, Seed yield, آسکوربات پراکسیداز, پراکسیداسیون لیپید, کاتالاز, عملکرد دانه