مرضیه کاظمی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
سید علی اصغر میرباقری فرد - استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
طاهره خوشحال دستجردی - استاد، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

بنابر دیدگاه مولانا برترین و کامل‍ترین انسان‍ها، انبیاء و اولیای الهی هستند که ما در این مقاله عنوان «انسان های کمال یافته» را برای ایشان برگزیده‍ایم. انسان کمال یافته، به واسطه شرافت و کمال وجودی‍اش، بر سایر انسان‍ها و حتی بر دیگر مخلوقات، ولایت و تصرف دارد. البته انسان‍های کمال یافته نیز همه در یک رتبه و درجه نیستند و برخی بر برخی دیگر فضیلت دارند. مولانا و عرفای پیش از او قائل به تفاوت و تفاضل مقام و مرتبه انسان‍های کمال یافته بوده‍اند و ازاین رو به طرح دو مبحث اساسی ذیل این موضوع، در آثار خویش پرداخته‍اند؛ اول این که در میان انسان‍های کمال یافته مقام انبیاء بر مقام اولیاء مقدم است یا بالعکس؛ و دوم، مبحث طبقات و مراتب اولیاء که مجموعه دیدگاه های عرفای سنت اول، در این موضوع بر محور دو الگوی اصلی، موسوم به الگوی هرمی هجویری و الگوی حکیم ترمذی قابل تحقیق و پژوهش است. در این مقاله، ابتدا سیر مراتب انسان‍های کمال یافته در قالب این دو مبحث اساسی، در آراء و دیدگاه های عرفای سنت، اول تحلیل و بررسی خواهد شد و سپس دیدگاه های خاص مولانا در این حوزه تبیین می‍گردد.

مولوی, انسان کمال یافته, انبیا, اولیاء