افسانه شیرشاهی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
علی گراوند - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران
حسن سلطانی کوهبنانی - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران

رمان نفس ها و هوس ها نوشته رضا شابهاری از رمان های مثبت نگر جنگ تحمیلی دهه شصت است که محور اصلی آن را طرح نوستالژیک ارزش ها در برابر تغییر و تعارض فرهنگی در دو برهه زمانی قبل از انقلاب و بعد از انقلاب تشکیل می دهد. نویسنده با ارائه روایت خطی شکل از نظر زاویه دید و توصیفات واقعی از جهان بیرونی، توانسته جامعه ایران زمان انقلاب و جنگ را به خوبی به تصویر بکشد. این مقاله با روشی توصیفی - تحلیلی، به هدف شناساندن رمان نفس ها و هوس ها به عنوان یکی از رمان های برگزیده جنگ که کمتر موردتوجه پژوهشگران قرار گرفته است؛ می کوشد عناصر مهم ساختاری و محتوایی آن را برای نخستین بار تحلیل و بررسی کند. بر طبق این جستار، در این رمان دو جامعه توصیف می شود: جامعه جنگی و جامعه شهر. داستان به سبب شکل کاملا رئالیستی خود، صحنه های نمادین ندارد. از دیگر دستاوردهای این پژوهش عبارت است از: صحنه پردازی های توام با تشبیه و استعاره همراه با کلام جدی و موقر نویسنده با چاشنی اعتقادات مذهبی و تقسیم جامعه تهران به دو شخصیت بالاشهر و پایین شهر و به تبع آن برخاستن قهرمان از پایین شهر و ضد قهرمان از بالای شهر، تقدس و احترام به شهدا و رزمندگان از مهم ترین ارکان مردم شناسی رمان نفس ها و هوس ها است.

رمان, رضا شابهاری, نفس ها و هوس ها, ادبیات داستانی جنگ, دفاع مقدس