رضا وطن دوست - پژوهشگر بنیاد پژوهشهای اسلامی و مدرس حوزه و دانشگاه

موقعیت پیش آمده برای امام علی بن موسیالرضا(ع) در مقایسه با دیگر امامان از ویژگی خاصی برخوردار است؛ زیرا در میان این خاندان بعد از امام علی(ع) تنها برای آن حضرت بود که شرایط ورود به دستگاه خلافت پیش آمد، همین عامل بود که هم موقعیت آن حضرت را ممتاز کرد و هم پرسش های بسیاری را سبب شد. یکی از این پرسش ها این است که آیا عامل دعوت آن حضرت به ایران، شخص مامون بود یا فضل بن سهل؟ و در هر دو صورت، آیا هدف آنها از این اقدام، خدمت به دین و تقویت فرهنگ شیعی بود، یا اقدام آنها نقشه ای مزورانه به شمار می آمد که هر یک برای رسیدن به مقاصد خود، آن را طراحی کردند و به اجرا گذاشتند؟ با توجه به فرضیه های متفاوت که در این باره وجود دارد، این پژوهش بر آن است، نخست فرضیه های موجود را مطرح و با ذکر دلایل تبیین نماید، سپس آنچه نقدپذیر است نقد کند و این احتمال را که آمدن امام رضا(ع) به مرو با دعوت شخص مامون بوده و وی اهداف سیاسی در سر داشته است، با ذکر دلایل محکم و قراین تاریخی اثبات نماید.

دعوت امام رضا(ع), مامون, فضل بن سهل, چرایی آوردن امام(ع) به مرو, حکومت عباسی