غلامرضا جلالی - استادیار پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

طی دوقرن گذشته ملل اسلامی کم وبیش تحت نفوذ غرب قرارداشته اند ودرنتیجه انقلاب ها و بحران های گوناگونی در کشورهای اسلامی شکل گرفت. هرچند بیشتر این حرکت ها نیز تحت تاثیر تمدن غرب بود، به همین دلیل تعداد قابل توجهی از مستشرقان این باور را ترویج کرده اند که اسلام درسراشیبی سقوط قرار گرفته است، ولی با اعلان حضور روح تجسد یافته و بازآمده تمدن اسلامی و آغاز حیات آن درجریان انقلاب  اسلامی ایران، تفکر اصیل اسلامی به رغم تعدد نحله ها، اهداف جمع گرایانه ای را در سطح جهان اسلام دنبال کرده و می کوشد از تفرقه فاصله گرفته وچالش های خود را با جهان مدرن به روش منطقی حل کند و از معبر ارائه راه حل به این چالش ها، در جهت ارتقاء و به روزسازی خود درحوزه های گسترده تمدنی بهره گیرد. البته همه می دانیم این پویایی خلاهای تئوریک زیادی را در زمینه مطالعات تمدنی درجهان اسلام پدیدار کرده و سبب شده است تا اهمیت استراتژیک این نوع از مطالعات و تمدن شناسی نمود یابد. این نوشتارضمن اشاره به تجسد تمدن نوین اسلامی در عصرحاضر و اشاره به نشانههای آن، ده حوزه مطالعاتی تمدن شناسی یعنی: مطالعات جهانی سازی، مطالعات بین المللی، مطالعات منطقهای، مطالعات سیاسی، مطالعات فرهنگی، مطالعات اقتصادی، مطالعات زیست محیطی، مطالعات رسانه، مطالعات انتقادی و مطالعات اسلامی و ایرانی دخیل دربحث تمدن شناسی را، همراه برخی از زیرشاخه های هریک، با محوریت طبقه بندی این علوم مرتبط با تمدن شناسی، مورد کند و کاو قرار داده است.

تمدن, تمدن شناسی, جهان وطنی, مطالعات انتقادی, تئوری های تمدنی, مطالعات اسلامی