سیمای زیارت (مشهدالرضا) و دشواری های آن در دوران قاجار از نگاه جهانگردان (۱۲۱۰-۱۳۴۴ ق)

شهر مشهد از بزرگ ترین مراکز زیارتی ایران و جهان اسلام به شمار می رود. از ابتدای قرن دهم و هم زمان با طلوع حکومت صفوی، سیل زائران شیعی به مراکز زیارتی و از جمله شهر مشهد روند شتابنده ای را دنبال کرده است. حضور زائران در این شهر اثرات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی فراوانی را برای اهالی و مجاوران ساکن در این شهر در پی داشته است. جهانگردان و مسافران فراوانی که در دوره قاجاریه از اقصی نقاط داخل و خارج از مرزها به ایران می آمده اند از این شهر نیز دیدن کرده و شرح مشاهدات خود را در قالب سفرنامه های مختلف به تحریر درآورده اند که مقاله حاضر، در تلاش است با تکیه بر این منابع، به وصف دشواری ها و اوضاع زیارتی این شهر در دوران حکومت قاجار بپردازد و از رهگذر آن، آثار و تبعات حضور زائران بر بافت و چهره اجتماعی این شهر را بررسی کند.

Keywords:

زیارت مشهد , مشکلات زائران امام رضا(ع) , سفر نامه های دوران قاجار , اوضاع اجتماعی - اقتصادی مشهد