طبقه بندی علوم با رویکرد اسلامی ایرانی (ضرورت شناسایی الزامات و مختصات پارادایم جدید)

طبقه بندی علوم در منابع کهن ریشه در دو منبع وحی و عقل دارد و مبتنی بر تجربه ذهنی و عینی اندیشمندان اسلامی و منبعث از هستی شناسی، معرفت‎شناسی و روش شناسی برگرفته از نگاه توحیدی استوار است؛ در نتیجه رابطه ای پویا میان اسلام و گونه های مختلف دانش به ویژه علوم طبیعی، ریاضی و انسانی در تمدن اسلامی شکل گرفته است. در شرایط کنونی هر چند ما موضع روشنی در موضوع طبقه بندی دانش ها نداریم، ولی نقد تاریخی می تواند سرآغاز شکل گیری تقسیم علوم شود. ما می دانیم اگر یک نظریه (پارادایم) نوین نداشته باشیم، نخواهیم توانست به پرسش های جدید پاسخ دهیم؛ درنتیجه ابتدا آشفتگی و در پی آن بحران پیش خواهد آمد و بحران به انقلاب خواهد انجامید. در ایران معاصر از یک سو هر روز رشته ها، منابع و آثار نوگرا ظهور پیدا می کند، و جامعه علمی هر روز بیشتر توانایی های خود را در تولید دانش نشان می دهد و از سوی دیگر تامل در تقسیم علم در منابع اسلامی، این واقعیت را به ما یادآور می شود که ما می توانیم به یک نظریه نوین با توجه به مقتضیات کنونی دست یابیم. در این نظریه، ماهیت علم و داده های آن، اجزا، اختلاف و اشتراک دانش‎ها، ابزارهای شناخت و عوامل تاثیرگذار در شکل گیری آن و روش های نیل به حقیقت و امر واقع، دست یافتنی است.

Keywords:

طبقه بندی علوم , تقسیم علوم , نظریه ها , هستی شناسی , معرفت شناسی , روش شناسی