روح الله طاهرنیا - دانشجوی دکتری گروه تاریخ، واحد علوم و تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران. .
رضا شعبانی صمغ آبادی - استاد گروه تاریخ ، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران .(نویسنده مسول) .
سینا فروزش - استادیار گروه تاریخ ، واحد علوم و تحقیقات ، دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران .

به گواهی مورخان و نویسندگان، عوامل زمینه ساز فکری داخلی نهضت مشروطه متعددند،یکی از این عوامل انجمن های سیاسی بودند که در طول سال های قبل از نهضت مشروطه، تلاش خستگی ناپذیری را در راه مبارزه با استبداد و فساد حکومت قاجار به عمل آوردند و در نهایت سبب پیروزی نهضت مشروطه و پی ریزی تشکیل احزاب سیاسی در ایران دوره قاجار گردیدند. این انجمن ها را که در زمینه های فکری داخلی نهضت مشروطه نقش داشتند را می توان آغاز کننده رسمی مشارکت های مدنی در ایران دوره قاجار نامید که بر طبق اساسنامه خود به انجمن های سیاسی،ایالتی و ولایتی، صنفی، مذهبی، ادبی و منطقه ای تقسیم می شدند. یکی از عمده ترین تشکل های سیاسی ای که خواستار ایجاد اصلاحات در ساختار هرم قدرت و حکومت در ایران دوره قاجار بود و در این دوران شکل گرفت، انجمن تبریز بود. نگارنده در این پژوهش سعی دارد تا به نقش انجمن تبریز در نهضت مشروطه بپردازد. روش تحقیق در این پژوهش ، از نوع تاریخی، توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات نیز کتابخانه ای و بررسی اسناد است و در بررسی کتابخانه ای منابع دست اولی که راجع به نقش انجمن تبریز در نهضت مشروطه نوشته شده در اولویت هستند و اصلی ترین منابع تحقیق اند.

انجمن تبریز, حکومت قاجار, نهضت مشروطه