سیمیندخت یونسی - دانشجوی دکترا، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
محمدرضا حسین زاده - استاد، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
محسن موید - استاد، گروه علوم زمین، دانشکده علوم طبیعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

کانی شناسی منطقه اکسیدان به عنوان اثری از اقلیم گذشته، نشانگر رخداد فرایندهای غنی شدگی برونزاد در کانی سازی Zn-Cu-(Pb-Bi-Ag) ماهور در لوت مرکزی، طی دو مرحله است: در مرحله اول که فرایندهای برونزاد در اثر آبهای جوی طی اقلیم خشک الیگوسن تا میوسن بالایی رخ داده است، کلاهک شسته شده شامل ژاروسیت، ناتروژاروسیت و گوتیت زیاد با نسبت های متغیر و مقدار کمی هماتیت و گوگرد همراه دگرسانی آرژیلی برونزاد با کانی های کوارتز، آلونیت، کائولینیت، مونت موریلونیت و ژیپس تشکیل شده است. در پاسخ به خنثی شدن محلول های برونزاد در آن اقلیم، اسمیت زونیت و مالاکیت فراوان همراه با نئوتوسیت، گرینوکیت و یا هاولئیت و کمی آزوریت، کانی های سیلیکاتی، فسفاتی و آرسناتی در منطقه غنی شده اکسیدی نهشته شده اند و غنی شدگی سولفیدی نابالغ ایجاد شده است. در مرحله دوم، آتاکامیت، پاراتاکامیت و کریزوکولا از واکنش شورابه ها و اکسیدهای مس پیشین بعد از آغاز اقلیم بسیار خشک در پلیوسن، نهشته شده و از آن زمان تا به حال حفظ شده است. ویژگی های کانی شناسی کلاهک شسته شده در ماهور رهیافتی بر نوع کانه ها و دگرسانی درونزاد فراهم می کند و نشان می دهد اسید کافی برای شستشوی موثر مس تامین نشده است و بنابراین، غنی شدگی کالکوسیتی گسترده در زیر سطح ایستابی را پیشنهاد نمی کند. تفسیری که کانی شناسی منطقه اکسیدان نیز گویای آن است و نتایج گمانه های اکتشافی نیز آن را تایید می کنند. با توجه به نوع کانی سازی ماهور و رخداد کانی سازی های مشابه در منطقه، بررسی جامع منطقه اکسیدان و نقشه کردن کلاهک های شسته شده در مقیاس کانسار و ناحیه ای می تواند به عنوان ابزار اکتشافی مناسبی برای کانی سازی های پنهان به کار گرفته شود.

کلاهک شسته شده, غنی شدگی اکسیدی و سولفیدی برونزاد, اسمیت زونیت, آتاکامیت, چندفلزی ماهور, بلوک لوت