ساناز امامی - دانشجوی دکتری حشره شناسی کشاورزی، گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
شهرام ارمیده - دانشیارگروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
سجاد پیرسا - دانشیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
جی پی میچاود - مرکز تحقیقات کشاورزی هی- دانشگاه کانزاس امریکا

شته مومی کلمBrevicoryne brassicae  یکی از آفات مهم و خسارت زای چلیپاییان است که در بسیاری از نقاط ایران فعال است و در طول دوره­ی زمستان موجب ایجاد خسارت کمی و کیفی در زراعت گیاهان مذکور می­شود. دشمنان طبیعی متعددی نظیر زنبور پارازیتوئید Diaeretiella rapae روی این شته فعالیت دارند. در سال­های اخیر عوامل سازگار با محیط زیست به دلیل اثرات جانبی کمتر در کنترل آفات بیشتر مورد توجه قرار گرفته­اند. این مطالعه برای تعیین تاثیر غلظت­های مختلف (۱۰۳، ۱۰۴، ۱۰۵، ۱۰۶ و ۱۰۷ اسپور بر میلی­لیتر) قارچ Beauveria bassiana (Bals.) Vuill. و نانوسیلیکا در غلظت­های (۱۲۵، ۲۵۰، ۵۰۰، ۱۰۰۰ و ۲۰۰۰ ppm) به صورت جداگانه و توام روی زنده­مانی جمعیت شته مومی کلم و زنبور پارازیتوئید آن انجام شد. آزمایش­ها در دمای۲±۲۵ درجه سلسیوس، رطوبت نسبی ۵±۶۵ و دوره نوری ۸: ۱۶ساعت (تاریکی: روشنایی) در آزمایشگاه انجام شد. مقادیر LC۵۰ حاصل از تجزیه پروبیت در نتیجه تاثیر غلظت­های مختلف قارچ بعد از گذشت ۷ روز و نانوسیلیکا طی ۲۴، ۴۸ و ۷۲ ساعت پس از تیمار روی حشرات کامل شته مومی کلم به ترتیب برابر با ۱۰۵×۲/۲ اسپور بر میلی­لیتر و ۴۳۵۶/۱۴، ۱۱۶۴/۴۲ و ۴۸۷/۱۹ ppm بود، همچنین در نتیجه تاثیر غلظت­های مختلف قارچ بعد از گذشت ۴ روز و نانوسیلیکا طی ۲۴، ۴۸ و ۷۲ ساعت پس از تیمار روی زنبور پارازیتوئید به ترتیب ۱۰۶×۱/۲ اسپور بر میلی­لیتر و ۳۶۳۹/۷۹، ۶۱۹/۵۱ و ۲۸۹/۷۷ ppm بدست آمد. نتایج حاکی از حساسیت حشرات کامل شته مومی کلم به قارچ بود. کمترین زمان لازم برای مرگ ۵۰ درصد افراد جمعیت شته مومی کلم توسط قارچ در غلظت ۱۰۷ اسپور بر میلی­لیتر ۵/۰۲ روز محاسبه شد. میزان تلفات نانوسیلیکا ۷۲ ساعت پس از تیمار در بالاترین غلظت روی شته مومی کلم و زنبور پارازیتوئید به ترتیب۹۰ و ۹۹/۶۶ درصد برآورد شد. همچنین اختلاط این دو عامل در ۷۲ و ۱۲۰ ساعت پس از تیمار حشرات کامل شته مومی کلم و زنبور پارازیتوئید تفاوت معنی­داری با تیمار شاهد داشت. بر اساس نتایج این تحقیق قارچ B. bassiana و نانوسیلیکا می­توانند به عنوان عوامل موثر در برنامه مدیریت تلفیقی این شته مورد استفاده قرار گیرند.

پارازیتوئید, شته مومی کلم, قارچ بیمارگر حشرات, کنترل غیرشیمیایی