لیلی بسطامی - دانشگاه شهید بهشتی - دانشکده علوم زمین
میررضا موسوی - دانشگاه شهید بهشتی/ دانشکده علوم زمین/ گروه زمین شناسی
محبوبه حسینی برزی - دانشیار/ دانشگاه شهید بهشتی/ دانشکده علوم زمین/گروه زمین شناسی
بهاء الدین حمدی - استادیار- بازنشسته

ماسه سنگ های سازند دورود (پرمین پیشین) به منظور بررسی خاستگاه، جایگاه زمین ساختی، سنگ مادر و شرایط آب و هوای دیرینه در برش خور، واقع در البرز مرکزی مورد مطالعات پتروگرافی و ژئوشیمیایی قرار گرفته اند. سازند دورود با ضخامت ۳۶۰ متر، عمدتا شامل ماسه سنگ های ریز و متوسط دانه به همراه مقادیر کمتری رسوبات کربناته و گل سنگ می باشد. به منظور دستیابی به اهداف عنوان شده ۱۲۵ مقطع نازک مورد مطالعات پتروگرافی قرار گرفتند. آنالیز مدال بر روی ۲۰ عدد از مقاطع نازک انجام شده و ۱۳ نمونه ماسه سنگی نیز جهت تعیین عناصر اصلی و فرعی مورد آنالیز قرار گرفتند. بر اساس مطالعات پتروگرافی ماسه سنگ های سازند دورود عمدتا کوارتزآرنایتی بوده و از بلوغ بافتی و کانی شناسی بالایی برخوردارند. ترسیم نتایج نقطه-شماری بر روی دیاگرام های ((Qt۹۹.۶, F۰.۲, L۰.۲ و ((Qm۹۵.۹, F۰.۲, Lt۳.۹ نشان دهنده ی اشتقاق ماسه سنگ های سازند دورود از بخش های داخل کراتون است. همچنین نمودارهای ژئوشیمیایی مبتنی بر عناصر اصلی و فرعی نشان می دهند که این ماسه سنگ ها در جایگاه زمین ساختی حاشیه ی غیرفعال قاره ای نهشته شده اند. بر اساس شواهد پتروگرافی و ژئوشیمیایی ماسه سنگ های سازند دورود حاصل فرسایش سنگ های دگرگونی درجه ی متوسط تا بالا، آذرین اسیدی و ماسه سنگ های قدیمی می باشند. بلوغ کانی شناسی بالا، مقدار بالای اندیس شیمیایی هوازدگی (CIW) و اندیس شیمیایی آلتراسیون ((CIA و نیز دیاگرام (%) SiO۲ در برابر Al۲O۳ + K۲O + Na۲O (%)بیانگر هوازدگی متوسط تا شدید در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب می باشند. جایگاه زمین ساختی حاشیه ی غیرفعال قاره ای و آب و هوای گرم و مرطوب با موقعیت جغرافیایی دیرینه ایران در پرمین پیشین مطابقت دارد.

سازند دورود, پتروگرافی, ژئوشیمی, جایگاه زمین ساختی, سنگ منشا