سید علی طالقانی

باورهای ما در زندگی روزمره، عمدتا ریشه در مشاهده دارد، با این حال، بسیاری از باورهای ما نه از مشاهده مستقیم امور، بلکه از استنتاج به دست می آید: استنتاج امور مشاهده نشده از امور مشاهده شده. اما چنین استنتاج هایی مساله آفرین است. دو پرسش اصلی در این باره مطرح است: نخست اینکه فرایند این گونه استنتاجات چگونه فرایندی است؟ یعنی توصیف دقیق فرایند این استنتاجات. و دوم اینکه بر چه اساسی باورهای حاصل از این فرایند موجه است؟ رویکرد سنتی در پاسخ به پرسش نخست، استقراگرایی بوده است. اما استقراگرایان در پاسخ به پرسش دوم با اشکالات جدی مواجه شده اند. تاکنون دو راهبرد اصلی برای برون رفت از این مشکلات، پیشنهاد شده است که هر دو راهبرد، پاسخ استقراءگرایان را به پرسش نخست رد می کند. یک راهبرد بر آن است که این دسته از استنتاجات، قیاسی است، و راهبرد دوم، هم عقیده با استقراءگرایان بر آن است که این استنتاجات، غیرقیاسی است اما برخلاف آنان می گوید استقرائی نیست. گیلبرت هارمن این استنتاجات را از نوع استنتاج از راه بهترین تبیین به شمار می آورد. در این مقاله، پس از توضیح مساله، در بخش نخست پاسخ استقراگرایان و مشکلات آن، در بخش دوم، راه حل مورد دفاع درتسکی، در بخش سوم راه حل گیلبرت هارمن و نهایتا در بخش چهارم اشکالات ون فراسن به راه حل هارمن طرح و تقریر شده است.

استقراء, استنتاج از راه بهترین تبیین, درتسکی, گیلبرت هارمن, بس ون فراسن