محمد امین آسودار
افشین مرزبان

با توجه به کمبود منابع آبی و همچنین روند افزایش جمعیت و نیاز به تامین غذا برای این جمعیت در حال رشد، استفاده از راهکارهایی که علاوه بر افزایش کارایی مصرف آب باعث بهبود عملکرد شوند، ضروری به نظر می رسد. در این پژوهش، تاثیر سامانه های خاک ورزی و روش های کاشت بر روی کارایی مصرف آب، انتشار دی اکسید کربن از خاک و عملکرد گندم در شمال اهواز در مزرعه ای واقع در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان در سال ??-???? مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش در قالب طرح کرت های یک بار خرد شده با پایه بلوک کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. عامل خاک ورزی در دو سطح خاک ورزی متداول (گاو آهن برگرداندار همراه با یکبار دیسک) و کم خاک ورزی (خاک ورز مرکب) به عنوان عامل اصلی و روش های کاشت در دو سطح کشت مسطح و کشت بر روی پشته به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که سامانه های خاک ورزی و روش های کاشت بر کارایی مصرف آب به ترتیب در سطح ? درصد و ? درصد تاثیر معنی داری داشتند. همچنین، اثر متقابل خاک ورزی و روش کاشت بر کارایی مصرف آب در سطح ? درصد معنی دار بود. نتایج مربوط به عملکرد نشان داد که روش کاشت بر روی عملکرد گندم اثر معنی دار داشت، در حالی که عامل خاک-ورزی و اثرات متقابل خاک ورزی و روش کاشت از نظر آماری اثر معنی داری بر عملکرد نداشتند. تحت کم خاک ورزی انتشار دی اکسید کربن در مقایسه با خاک ورزی مرسوم به طور معناداری در سطح ? درصد کاهش یافت. نتایج مربوط به شاخص مخروطی خاک نشان داد که با گذر زمان مقدار شاخص مخروطی خاک در دو سطح خاک ورزی تفاوت معناداری نداشت. با توجه به اثرات متقابل، تیمار کم خاک ورزی-روش کاشت بر روی پشته با عملکرد ???? کیلوگرم بر هکتار، کارایی مصرف آب ??/? کیلوگرم بر متر مکعب و انتشار دی اکسید کربن ??/?? کیلوگرم بر هکتار در روز به عنوان تیماری مناسب برای منطقه پیشنهاد گردید.

شاخص مخروطی خاک, کم خاک ورزی, خاک ورزی حفاظتی, جوی و پشته, دی اکسید کربن