محمدحسین زارعی رضایی - استادیار، گروه الهیات و معارف اسلامی، پردیس آیه االله طالقانی(ره)، دانشگاه فرهنگیان، قم/ ایران.
سیدفاضل موسوی - مربی، بخش آموزش عربی پردیس آیه االله طالقانی(ره)، دانشگاه فرهنگیان، قم/ ایران.
حسین سلیمی - دانشجو،کارشناسی ارشد، رشته علوم قرآن وحدیث، پردیس آیه االله طالقانی(ره)، دانشگاه فرهنگیان، قم/ ایران.

یکی از شیوه های قرآن برای تبیین و آموزش مفاهیم تربیتی استفاده از مثل است. هدف از این پژوهش تبیین تربیتی مثل های قرآنی است. قرآن با بیان مقل های متنوع و حکیمانه، انسان را به تفکر و تعقل وا می دارد و راه درک و فهم بهتر مفاهیم تربیتی را هموار می سازد. هدف از بیان مثل های قرآنی به تصریح خود قرآن هدایت و تذکر است که با تعقل و اندیشیدن حاصل می شود. ولقد ضربنا للناس فی هذا القرآن من گل مثل لعلهم یتذکرون زمر/۲۷. آموزش یکی از مصادیق تذکر و دعوت به تعقل و اندیشیدن است. علی رغم اینکه میزان تاثیر مثل در فهم بهتر ممثل واضح است ولی اصطیاد و تبیین تربیتی مثل های قرآنی کمتر مورد عنایت قرآن پژوهان قرار گرفته است. این نوشتار با روش توصیفی - تحلیلی سامان یافته و جمع آوری داده ها آن به شیوه کتابخانه ای است. یافته های پژوهش نشان داد: ۱. یکی از مهمترین اهداف مثل های قرآنی تذکر و یادآوری، تشویق و ترغیب به اندیشیدن عالمانه است، توجه دادن به ارزشها و مکارم اخلاقی و تربیتی مانند: انفاق، استقامت در راه هدف، وفای به عهد، تعادل در غرائض و عواطف، و معرفی الگوی حق پرستی و ایمان به خدا در سخت ترین شرائط (مثل همسر فرعون)، و برحذر داشتن از زشتیها و پلشتی ها مثل غیبت، عهدشکنی، قساوت قلب، حرص و طمع عالمان دنیا پرست، از جمله مفاهیمی هستند که قرآن در قالب مثل به آن پرداخته است. ۲. مثل های قرآنی برخلاف مثل ها و داستانهای عهدین، به صراحت مفاهیم تربیتی عمیق و دقیق را تبیین و آموزش می دهد. ۳. یکی از زیباترین مثل های قرآن بیان مثل نسبت زن و شوهر و رابطه آنها با یکدیگر به نسبت بدن و لباس است که از این مثل مفاهیم تربیتی زیادی استفاده میشود. ۴. مثل های قرآن علاوه بر حکمت آمیز بودن در راستای تعالی روح و تبیین تربیتی عالم ملکوت و ترسیم و تقریب ذهن ناسوتیان، به دور از خرافات و اوهام است. ۵. یکی از ابزارهای موثر در آموزش بهره مندی از مثل های آموزنده است که مثل های قرآنی از بهترین مصادیق آن است و تبیین تربیتی آنها می تواند الگویی کارآمد برای آموزشگران در جهت انتقال آسان و درست مفاهیم بویژه مفاهیم تربیتی باشد.

تبیین، آموزش، تربیت، مثل، قرآن.