مهدیه شیرازی - کارشناس ارشد هنر اسلامی، دانشگاه هنر اصفهان، ایران

یکی از انواع تزیینات البسه دوخت های تزیینی هستند که برای مردان و زنان مورد استفاده هستند؛ از این میان سیه دوزی رودوزی به طور خاص مورد احیای اهالی قرار گرفته است. نخ و پارچه که پایه های تشکیل دهنده ی این هنر هستند که دارای تنوع بالایی هستند. این دوخت ها از معدود هنرهای دستی و سنتی سیستان هستند که به فراموشی سپرده شده اند. در این میان سیه دوزی با از دست دادن مواد اولیه ی اصلی خویش توانسته برای بقای خود تن به تغییراتی هر چند جدی بدهد. زنان همرمندان سیستانی این هنر خانگی را احیا کرده و در پوشاک زنانه و مردانه به کار بردند. سیه دوزی خاص سیستان بوده و مورد مشابهی در سایر مناطق ایران مشاهده نشده است. هدف از نگارش پژوهش پیش رو پس از ذکر مختصری از رودوزی های سیستانی، بررسی سیه دوزی، رو دوزی سنتی سیستان است که کمتر منبع موثقی درباره ی صحبت به میان آورده؛ در پی آن به پرسش سیه دوزی اصیل سیستان چه ویژگی هایی دارد؟ پرداخته شده است. این پژوهش به روش میدانی و مراجعه به منابع اندک کتابخانه ای صورت گرفته و پس از انجام پژوهش این نتایج به دست آمد که اشرفی دوزی، خومک دوزی، توردوزی و سرمه دوزی دوخت های تزیینی سیستان هستند و سیه دوزی با نخ ابریشمی تک رنگ مشکی بر روی پارچه خاصه صورت می گرفته است؛ که با در دسترس نبودن این مواد اولیه، با نخ های پشمی و انواع پارچه به حیات خود داده است.

دوخت های تزیینی سیستان، سیه دوزی سیستان، توردوزی، اشرفی دوزی، سرمه دوزی