علی بازوند - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فرهنگیان، پردیس بحرالعلوم شهرکرد

عطار نیشابوری شاعری عارف است و عرفا، هستی خود را در خدمت سعادت بشری می دانند. با توجه به نابهسامانی اوضاع اجتماعی و سیاسیایران در قرن هفتم، و اینکه این اوضاع نابسامان با جهان آرمانی مورد نظر عطار فاصله بسیار داشته است، وی در سروده هایش، گروه ها و اقشارمختلفی را که در ایجاد و تشدید این اوضاع آشفته نقشی داشته اند، مورد انتقاد و اعتراض قرار داده است. در این مقاله نگارنده کوشیده استنقدهای اجتماعی و سیاسی موجود در مثنوی های عطار را بررسی کند. در بخشی از این مقاله نیز شیوه های نقادی عطار مورد بررسی قرار گرفتهاست. عطار در چهار مثنوی عرفانیاش (منطق الطیر، مصیبت نامه، الهی نامه و اسرارنامه) در قالب حکایات و تمثیل های گوناگون از گروه ها وقشرهای مختلفی انتقاد می کند که مهمترین آنها عبارتاند از: صاحبان جاه و مقام، شیفتگان زر و ثروت، دنیادوستان، صوفیان ظاهرنما، ریاکارانو مدعیان عشق. نقدهای اجتماعی و سیاسی عطار در بیداری جامعه نقشی اساسی داشته است. ما نیز با مطالعه این مطالب می توانیم با اوضاعاجتماعی و سیاسی عصر عطار و شخصیت خود شاعر به عنوان یک منتقد بیشتر آشنا شویم.

انتقاد، جامعه، مبارزه، حکومت، عطار