معصومه امیرخانلو - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرگز، بندرگز، ایران

یکی از مطالعات مهم در زبان شناسی و نیز سبک شناسی بررسی نوع جملات در یک متن ادبی است. از آنجا که یکی از موارد آشنایی زداییدر شعر حافظ در حوزه نحو زبان اوست؛ بررسی انواع جملات و نوع جمله بندی های حافظ می تواند کلیدی برای فهم زیبایی های زبانی شعروی به دست دهد. در بررسی از دستورها جمله کاملترین نقش را در بیان معنا و مضمون در یک متن ایفاء می کند. در این تحقیق با توجهبه بسامد قابل توجه جملات امری در غزلیات حافظ به بررسی ساختاری و محتوایی آن پرداخته شد تا از رهگذر آن، راهی به نحوه استفادهحافظ از این عامل زبانی و نحوی یافته شود. جامعه آماری در بحث مورد نظر، تمامی غزلیات حافظ بوده است که با مراجعه به ۴۸۴ غزلموجود در چاپ سایه به آمارهای دقیقی در هر مبحث دست یافتیم. بر این اساس بدون احتساب جملات خبری، بعد از شمارش جملاتامری، شرطی، ندایی، پرسشی و سوگندی، در مجموع ۲۶۰۵ جمله، سهم جمله امری، ۱۳۰۰ مورد بوده است که بالاترین درصد در میانسایر جملات بوده است. از نتایج این پژوهش میتوان به این موارد اشاره کرد: حافظ به لحاظ ساختاری از الگوهایی چون، آوردن افعال امریدر ابتدای دو مصراع و یا انتهای دو مصراع، تکرار وجوه امری، تکرار چهارگانه افعال امری، آوردن افعال امری به صورت متقارن و در حوزهمحتوا بیشترین مخاطبان حافظ، مخاطب عام و سپس معشوق است.

جملات امری، غزلیات حافظ، سبک شناسی، بسامد