حسین مهربان
وجیه یزدانی
علی محرری
علی کدیور

استفاده از اسپرم های تعیین جنسیت شده در حال گسترش است و نگرانی هایی درباره آینده تولیدمثلی گوساله های ماده حاصل از این گونه اسپرم ها ممکن است وجود داشته باشد. بنابراین هدف از این پژوهش بررسی اثر منشا پدر (تعیین جنسیت نشده یا تعیین جنسیت شده) و عوامل محیطی بر روی برخی صفات تولیدمثلی (سن اولین تلقیح، نرخ گیرایی و سن اولین زایش) تلیسه های هلشتاین بود. بدین منظور از ۳۵۸۵۹ رکورد متعلق به ۲۲۴۳۰ تلیسه های هلشتاین متولد شده بین سال های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۳ استفاده شد. نتایج بدست آمده نشان داد از نظر نرخ گیرایی و سن اولین زایش اختلاف معنی داری بین تلیسه های حاصل از اسپرم تعیین جنسیت شده و تلیسه های حاصل از اسپرم تعیین جنسیت نشده وجود ندارد (۰۵/۰ > P)؛ اما تاثیر منشا پدری بر روی سن اولین تلقیح بستگی به سال تولد (۰۱۴/۰ = P) و مدیریت گله داشت (۰۰۳/۰ = P). عوامل گله، سال و فصل تولد اثر معنی داری بر سن اولین تلقیح و زایش داشتند (۰۰۰۱/۰ P < ). فصل تلقیح بر نرخ گیرایی تاثیری چندانی نداشت (۰۵/۰ P >) اما گله، نوبت تلقیح، نوع اسپرم مصرفی (تعیین جنسیت نشده و تعیین جنسیت شده) و سال تلقیح بر این صفت موثر بودند (۰۰۰۱/۰ P < ). در مجموع بیشترین میزان نرخ گیرایی در تلقیح اول بدست آمد و کاهشی حدود ۱۹ درصد در نرخ گیرایی اسپرم های تعیین جنسیت شده در مقایسه با اسپرم های تعیین جنسیت نشده مشاهد شد. براساس نتایج تحقیق حاضر نوع پدری اسپرم (اسپرم تعیین جنسیت نشده یا تعیین جنسیت شده) اثر قابل توجهی بر صفات تولیدمثلی تلیسه ها ندارد. به علاوه مدیریت انتخاب اسپرم به فصل تلقیح وابسته نبوده و می توان با بهبود مدیریت گله نرخ گیرایی قابل قبولی را حتی در اسپرم های تعیین جنسیت شده به دست آورد.

اسپرم تعیین جنسیت شده, اثرات محیطی, میزان گیرایی, هلشتاین