زهرا نیکوصفت
علی قشقایی
موسی جاودانی
سحر مجیدی

دانش مدیریت و کنترل درد در پرندگان، علمی نوپاست و انجام مطالعات در این زمینه بسیار ضروری به نظر می رسد. از سویی انتخاب نوع داروی ضد درد و دوزهای مناسب آن برای گونه های مختلف پرنده، بسیار متفاوت است. با توجه به مصرف بالای داروهای مخدر، به عنوان ضد دردهای قوی و از سوی دیگر نبود اطلاعات کافی در مورد اثرات آن ها در پرندگان، در این مطالعه اثرات هماتولوژی و بیوشیمیایی تزریق عضلانی سه داروی مخدر ترامادول، متادون و پتیدین در کبوتر بررسی شد. مطالعه روی تعداد ۶۴ قطعه کبوتر بالغ از هر دو جنس و در ۴ گروه مساوی انجام شد. در گروه اول ترامادول (mg/kg ۴)، در گروه دوم متادون ( mg/kg۵)، در گروه سوم پتدین (mg/kg ۲) و در گروه چهارم (گروه شاهد) سرم فیزیولوژی استریل به صورت عضلانی تزریق گردید. قبل از تزریق و متعاقب آن در زمان های ۳۰، ۶۰ و ۱۸۰ دقیقه پس از تزریق، در هر گروه، از ۴ قطعه کبوتر خون گیری به عمل آمد و هماتوکریت، تعداد تام گلبول های قرمز و سفید، مقدارهموگلوبین، پروتئین تام، آلبومین، گلوبولین، نسبت آلبومین به گلوبولین، نسبت هتروفیل به لنفوسیت (H/L)، میزان قند خون، کورتیزول و آنزیم آسپارتات آمینو ترانسفراز اندازه گیری و آنالیز آماری شد. در پایان با توجه به بررسی یافته های آزمایشگاهی، به نظر می رسد به دلیل کاهش شاخص های استرسی کورتیزول، گلبول های سفید و نسبت H/L در کبوتر اثرات ضد دردی و آرام بخشی داروی متادون نسبت به دو داروی دیگر بهتر بود و می توان متادون را به عنوان ضددردی مناسب و موثر در کبوتر و شاید در سایر پرندگان پیشنهاد کرد.

کبوتر, متادون, پتیدین, ارزیابی هماتوبیوشیمیایی, ترامادول