فاطمه سرجوقیان - دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران گروه علوم زمین، دانشکده علوم، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران
علی کنعانیان - دانشکده زمین شناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران
جمشید احمدیان - گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، ۳۶۹۷-۱۹۳۹۵، ج. ا. ایران

توده نفوذی کوه دم در شمال شرق اردستان، با سن ائوسن بالایی در قسمت مرکزی نوار ماگمایی ارومیه- دختر قرار گرفته است. این توده نفوذی از سنگ های گابرویی تا گرانیتی تشکیل شده و میزبان دایک های متعدد اسیدی و بازیک است. آنالیزهای نقطه ای انجام شده بر روی پیروکسن های گابروها بیانگر حضور دو نوع پیروکسن در این سنگ هاست: ارتوپیروکسن با ترکیب هیپرستن- فروهیپرستن و کلینوپیروکسن با ترکیب اوژیت- دیوپسید. دایک های تراکی بازالت حاوی کلینوپیروکسن با ترکیب اوژیت- دیوپسید هستند. ترکیب شیمیایی پیروکسن ها بیانگر شکل گیری آن ها در محیط مرتبط با فرورانش است. میانگین دمای تبلور پیروکسن ها در گابروها حدود ۱۰۷۰ درجه سانتیگراد ارزیابی شده و به نظر می رسد که کلینوپیروکسن ها در دمای پایین تری نسبت به ارتوپیروکسن ها شکل گرفته باشند. در حالی که میانگین دمای تبلور پیروکسن در دایک های بازیک حدود ۱۱۳۰ درجه سانتیگراد برآورد شده است. فشار تخمین زده شده برای تشکیل کلینوپیروکسن در گابرو ها کمتر از ۲ کیلوبار و برای تبلور ارتوپیروکسن ها بین ۲ تا ۵ کیلوبار محاسبه شد. این داده ها بیانگر تشکیل کلینوپیروکسن ها در اعماق کمتر از ۷/۷ کیلومتر و ارتوپیروکسن ها در عمق حدود ۱۰ کیلومتر است. فشار تبلور کلینوپیروکسن ها در دایک های بازیک حدود ۷/۲ تا ۸/۲ کیلوبار برآورد شده که با تشکیل آن ها در عمق حدود ۱۰ کیلومتر مطابقت دارد.

پیروکسن, دماسنجی, فشارسنجی, فرورانش, کوه دم, اردستان