مهین سهرابی نصیرآیادی - استادیار گروه صنایع دستی دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
ندا سالور - دانشگاه الزهرا(س)،تهران، ایران

در میان کتب  مصور فارسی، شاهنامه فردوسی و به طور اخص «شاهنامه بایسنقری»، از جایگاه ویژه ای برخوردار است. ظهور مکتب هرات تیموری در عصر درخشان هنر اسلامی، آن را ملزم به پیروی از ارزش­های اصیل آن دوران نموده است؛ در این نوشتار، نگاره ی «کشته شدن ارجاسب در رویین دژ به دست اسفندیار» انتخاب شده و نویسنده به روش تحلیل زیبا شناسانه و تطبیق با مبادی حکمت هنر اسلامی به بررسی و تحلیل نگاره مذکور پرداخته و تفاوت های ساختاری آن با سایر نگاره های شاهنامه بایسنقری را موردمطالعه قرار داده است. هدف از این پژوهش پاسخ به این پرسش کلی است که نگاره­ی یادشده به لحاظ ساختاری چه تفاوت هایی با سایر نگاره های شاهنامه بایسنقری دارد؟ روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و گردآوری مطالب کتابخانه­ای است. نتیجه آن که: نگاره مذکور از حیث وضعیت و ماهیت عناصر، دارای حرکت و جنبشی صعودی و حرکتی کمال گرا منطبق بر اصول حکمت هنر اسلامی است، همچنین در کثرت اجزای تشکیل دهنده در راستای ایجاد وحدت بصری، به درج اصل وحدت در کثرت نائل آمده است. جنبش و حرکت موجود در این نگاره، عدم تقارن و نمایش هم زمان چندین فضا در کنار هم از بارزترین تفاوت­های این نگاره با سایر نگاره های شاهنامه بایسنقری بوده و شاید بتوان آن را پایه گذار مکاتب بهزاد و تبریز صفوی دانست.  

واژگان کلیدی: شاهنامه بایسنقری, مکتب هرات, نگاره­ی کشته شدن ارجاسب در رویین دژ