ولی الله ملکوتی فر - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد سبزوار
علی ساربان نژاد - کارشناس ارشد واحد سبزوار

از زمانی که بشر پا به عرصه وجود هستی نهاد، شوق به کمال هم با او متولد شد و بعضی از انسان ها به جهت غفلت از تعالیم انبیاء کمال خود را در امور مادی جستجو می کردند و نتیجه این امر، سودجویی از یکدیگر شد. که قهرا بعضی ظالم و بعضی مظلوم گشته و سپس جدال بین این دو گروه آغاز شد و گاهی ظالمان خویش را به حق و مظلومان را بر باطل می پنداشتند. ولی تلاش بی­وقفه و شبانه­روزی این سفیران الهی، منجر به تربیت انسان هایی نمونه و والا در جهت ارتباط بشر با خدا و بسط عدالت شده­است. یکی از این دست­پروردگان، مولود کعبه و عصاره وجودی رسول­خدا(ص)؛ امیرالمومنین علی بن ابی­طالب(ع) است که تمام زوایای حیات آن حضرت مشحون از کردار و رفتار اعجازگونه و خارق­العاده بوده­است. بدون شک یکی از منابع مهم در فقه، مباحث جزایی است. بخش­جزایی فقه، به چهار بحث می پردازد که عبارتست از: حدود، جنایات، دیات، تعزیرات. که جمع آوری آراء مربوط به این مباحث می تواند ثروت علمی خوبی برای مجتهدین و علاقمندان باشد. آراءفقهی امیرالمومنین علی بن ابی­طالب(ع) به جهت استفاده از کتاب و سنت، ودعای پیامبر(ص) درباره حضرت علی(ع) که فرمودند: خداوند قلب ایشان را برای قضاوت هدایت کند و ملازمت با پیامبر(ص) ازکودکی تا آخرعمر آن حضرت، هوش و زیرکی، دقت و تیزبینی و وسعت علم­ایشان، منحصر به فرد و اعجازگونه است.که پیامبراکرم(ص) در این مورد فرموده­اند: «اقضاکم علی» بهترین شما در قضاوت علی است. همین دلایل باعث شدکه امام علی(ع) گوی سبقت را درهمه­ی امور خصوصا در قضاوت از ابوبکر و عمر و عثمان ببرد. دلیل این امر مشورت خواستن زیاد آنها از امام­علی(ع) بود. تا جایی­که عمر همیشه می­گفت: «لولاعلی لهلک عمر» اگرعلی نبود عمرهلاک می­شد. این دلایل باعث شده که آثار آراء فقهی امیرالمومنین علی(ع) همیشگی و از بین نرفتنی باشد. ازجمله قضاوت های منحصر به فرد امام علی(ع): زیادی جلد در شرب خمر، قطع نکردن دست سارق در مرتبه سوم سرقت، جمع بین جلد و رجم زانی، جدا کردن متهمان در جنایت واحد.

امیرالمومنین علی بن ابی طالب(ع), حد, جنایت, مجازات