فرشته علیپور - بخش گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
حسین معصومی - کرمان، دانشگاه شهید باهنر، دانشکده کشاورزی، بخش گیاهپزشکی
جهانگیر حیدرنژاد - بخش گیاهپزشکی،دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
اکبر حسینی پور - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
محمد مداحیان - گروه گیاهپزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

هدف: ویروس موزائیک یونجه (AMV) یکی از مهم ترین ویروس های گیاهی در ایران و جهان می باشد. هدف از این تحقیق، مطالعه تعدادی از جدایه های ایرانی این ویروس بر اساس ترادف ژن MP، بررسی موقعیت تبارزائی آن ها و مقایسه آن با ژن CP می باشد. مواد و روش ها: طی سال های ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶، از مزارع یونجه شش استان کشور (کرمان، هرمزگان، اصفهان، فارس، خوزستان و گلستان) بازدید گردید و از بوته های مشکوک (یونجه و علف هرز) نمونه گیری شد. جهت بررسی آلودگی نمونه ها، از آزمون الایزا و همچنین RT-PCR استفاده گردید. از بین جدایه های بررسی شده، ۲۰ جدایه شامل ۱۷ جدایه از گیاه یونجه و سه جدایه از علف های هرز نام های شیرتیغی ( L..Sonchus oleraceus)، سلمه تره ( L..Chenopodium amaranticolor) و بارهنگ (Plantago ovate L.)، جهت مطالعه مولکولی انتخاب و به دنبال آن موقعیت تاکسونومیکی جدایه های این ویروس بر اساس ژنوم کامل پروتئین حرکتی و همچنین ناحیه ای از آن مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج: رسم درخت تبارزایی بر اساس طول کامل ژن پروتئین حرکتی ویروس نشان داد که جدایه ها در دو گروه I و  II قرار می گیرند که هر گروه نیز به دو زیر گروهA  وB تقسیم می شوند. اکثر جدایه های ایرانی به تنهایی در گروه II واقع گردیده و تمامی جدایه های انتخاب شده از بانک ژن به همراه دو جدایه از ایران با رس شماره های  KX۵۳۵۴۵۶ و KX۵۳۵۴۵۴در زیر گروه IA قرار گرفتند. اما زیر گروه IB نیز منحصر به سه جدایه ایرانی (رس شماره های KX۵۳۵۴۶۲، KX۵۳۵۴۵۸ و KX۵۳۵۴۶۰) است. در حالیکه براساس درخت تبارزایی بخشی از ژن یاد شده (۴۶۸ نوکلئوتید) اکثر جدایه های ایرانی به همراه یک جدایه از اسپانیا (JQ۶۹۱۱۶۳) زیر گروه جدیدی را تشکیل دادند. نتیجه گیری: یافته های حاصل از این تحقیق نشان داد ترادف ژن پروتئین حرکتی برای تعیین روابط تبارزائی جدایه های AMV موفق عمل نمود. از آنجائیکه گیاه یونجه بومی خاور نزدیک و آسیای مرکزی است احتمالا این ویروس از تنوع ژنتیکی نسبتا بالائی در ایران برخوردار می باشد.

ویروس موزائیک یونجه, الایزای غیرمستقیم, پروتئین حرکتی