ساجده کریمی کندزی - استادیار و هیئت علمی گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران

گرچه وقف در ادیان دیگری نیز نظایری دارد، اما در جهان بینی اسلامی، از قوههای محرکه ایجاد، حفظ و نشر معارف اسلامی، بزرگداشت مراسم مذهبی و برآورنده نیازهای متنوع مادی انسان، و موجب رستگاری او در جهان عقبی است. از این رو اهداف مذهبی وقف حفظ و نشر دین و اهداف اجتماعی و اقتصادی آن را می توان عدالت اجتماعی، کاهش فواصل طبقاتی، رشد ثروتهای عمومی و رفاه و تعاون اجتماعی و زمینه ساز اقتصاد مقاومتی برشمرد. این پژوهش نیز بر اساس اطلاعات کسب شده به شیوه کتابخانه ای-توصیفی در پی این مهم بوده که وقف در اسلام چگونه به بهبود مناطق شهری در ابعاد مادی و معنوی و ایجادکننده اقتصاد مقاومتی کمک می نماید. بنابراین بر اساس نتایج حاصل شده به جرات می توان گفت که اگر نهاد وقف در ضمن باورهای اسلامی و دینی مردم نبود و یا مردم بدان اهمیت لازم را نمی دادند امروز اثری از اسلام و مسلمانی نبود و این نهاد مهم و تاثیرگذار بعنوان یک بازوی اقتصادی و با کارکرد اقتصادی-اجتماعی سایر نهادهای دینی را تقویت کرده و تا به امروز بدست ما رسانده است. وقف را باید از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جزء مظاهر خاص پیشرفت و رفاه مناطق شهری بدانیم. نتیجه طبیعی وقف رامیتوان در سه فرآیند ذکر کرد: تعدیل ثروت، توازن اجتماعی و همکاری شهری که همه اینها در اصل زیربنای عدالت اجتماعی و اقتصادی جامعه هستند. وقف آثار و برکات بسیاری دارد، ولی به طور کلی دارای دو اثر درونی و بیرونی است. اثر درونی متوجه شخص واقف است که با این عمل به تزکیه نفس خویش پرداخته و روحیه دنیا طلبی و مال اندوزی را از خود دور کرده است و اثر بیرونی آن در جامعه نمود پیدا میکند و زمینه ساز رفاه اجتماعی و اقتصادی و ایجاد کننده اقتصاد مقاومتی می باشد.

وقف، کارکرد، تزکیه نفس، بهبود مناطق شهری، رفاه، اقتصاد مقاومتی.