فاطمه محرمی - کارشناسی ارشد مرمت و احیای بناهای تاریخی، دانشگاه معماری و هنر پارس، تهران
آذین بهرام پوری - پژوهشگر؛ دکترای شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب، مدرس دانشگاه معماری و هنر پارس

بازار در شهرهای ایرانی اسلامی، به مثابه یکی از مهم ترین فضاهای شهری و عناصر عملکردی قلمداد می شود و همواره به عنوان ستون فقرات شهر عمل کرده است. در شهرهای ایرانی پیش از سرمایه داری عموما سایر عناصر شهری در ارتباطی تنگاتنگ و منسجم با آن سازمان یافته اند که نقش بسیار تعیین کننده کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و مذهبی داشته است. در دوره معاصر، رشد سریع شهرها، شیوه های جدید خدمات رسانی شهری، استفاده از خودرو و اهمیت یافتن دسترسی سریع و آسان موتوری، نظام جدید تفکیک زمین و شکل گیری خیابان های جدید در بافت قدیمی شهر، تغییر شیوه تولید و مصرف شهروندان و شکل گیری نمادهای جدید کالبدی و تجاری شهری در کنار خیابان های جدید باعث شد ساختار بیشتر بازارها دچار تحول و در موارد زیادی دچار رکود شود و این مرکز پویای شهری غالبا به فضای قدیمی و تاریخی و راکد بدل گردد. تاثیرات شهرسازی مدرن در شهر زنجان و بافت کهن آن نیز همچون تاثیرات رشد زندگی صنعتی در دیگر شهرهای ایران و حتی دیگر کشورهای جهان خودنمایی می کند و نیازمند بررسی می باشد. پژوهش حاضر از نوع توصیفی - تحلیلی است و به تحلیل تاثیرات شهرسازی مدرن بر بافت کهن بازار شهر زنجان و بررسی مفاهیم از ابتدای پیدایش بازار می پردازد و نتایج آن در دو بخش پیامدهای مثبت و منفی تبیین شده است. از پیامدهای مثبت تاثیرات شهرسازی مدرن در بافت کهن و منطقه موردمطالعه شهر زنجان، تسهیل نقل وانتقال کالا و خدمات و فراهم ساختن علل تغییرات کارکردی بازار سنتی شهر است و از نتایج منفی آن نیز بر هم زدن تعادل اقتصادی و تجاری و افت کیفیت فضاهای اقتصادی و تجاری بافت کهن است.

بافت کهن، شهرسازی مدرن، مرمت شهری، بازار زنجان.