سلمان نقره کار - استادیار، عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی ره ، تهران، ایران
مریم سخاوت - دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی معماری،گروه معماری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان، اهواز، ایران

یکی از عوامل کیفیت بخش به مکان، بهره گیری از «آرایه ها و تزئینات» در معماری است. هر معمار و طراح در حین طراحی معماری بومی نیازمند شناخت از الگوهای معماری بومی آن گونه معماری، از جمله مصالح بوم آورد و انواع تزئینات بومی مرتبط با آن است. در این تحقیق برآنیم که آرایه های خانه های بومی دزفول را در کلیت جداره های بنا (کف، دیوار، سقف و بازشو) بررسی و دسته بندی کنیم، تا به الگو و ساختاری جامع از تزئینات بومی جهت آشنایی معماران و طراحان مسکن بومی دزفول برسیم. شهر دزفول واقع در استان خوزستان با اقلیم گرم و مرطوب می باشد، که معماران بومی آن درگذشته از تمام ظرفیت های آجر به عنوان تنها مصالح خانه های دزفول بهره برده و نقوش و آرایه های متنوع و زیبایی را خلق نموده اند. پرسش این است که: «معماران سنتی دزفول از چه الگوهایی برای آرایه گزینی در معماری خانه ها بهره می جستند؟» برای یافتن پاسخ این پرسش از ترکیب دو روش «کتابخانه ای» و «تطبیق آن با مصادیق معماری بومی» دزفول استفاده شد. سپس یک مدلسازی چهارگانه طراحی گردید با نام «الفبای معماری» شامل «کف، دیوار، سقف و بازشوها» که عناصر تشکیل دهنده هر فضای معماری است و قاعدتا آرایه ها بر روی همین الفبا می نشینند. در نهایت به الگویی جامع و یکپارچه در قالب جداولی به تفکیک الفبای معماری و مرتبط با تمام فضاها و اندام های خانه دزفولی پرداخته شد.

معماری بومی دزفول، الگوهای معماری بومی دزفول، آرایه های معماری دزفول، تزئینات معماری بومی دزفول، مصالح بوم آورد دزفول