کیهان سلیمان نژاد - دانشجوی دکترای معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)،اصفهان ایران -
وحیده ملک زاده - فارغ التحصیل کارشناسی معماری، دانشگاه پیام نورواحد تبریز، تبریز،، ایران -

مفهوم حس مکان به معنای حقیقت و ماهیت مکان می باشد که نشانی بر اهمیت معانی و پیام های موجود در مکان است. معناهایی که مردم براساس نقش ها، توقعات، انگیزه ها و دیگر عوامل به رمزگشایی و درک آنها می پردازند. بر اساس این دیدگاه، ادراک و قضاوتی که بر مبنای رمزگشایی از معانی مذکور در ذهن فرد شکل می گیرد، منجر به خلق حس مکان می گردد. مسجد به عنوان خالص ترین، آرمانی ترین و محتواگرایانه ترین موضوع معماری است؛ که در بطن شکل گیری عناصر اصلی تشکیل دهنده آن اصالت بخشیدن به موضوع، مفاهیم و پایه های معنایی مندرج در اصول و ایده های اسلامی امری ضروری و اساسی تلقی می گردد. مردم وقتی که به مسجدی وارد می شوند با مکان مسجد مواجه می شوند نه با اشکال مجرد، مردم، نماز و فضا و همین توانمندی مکان است که در ورای اجزا و فعالیت ها موجب احساس تعلق به مکان مسجد می شود. از این رو دو مسجد مهم خطه آذربایجان در پژوهش پیش رو مورد بررسی قرار گرفته است. این مقاله به شیوه توصیفی و تحلیلی نوشته شده و تکنیک گردآوری اطلاعات آن بصورت کتابخانه ای و میدانی است. در نهایت این نتیجه حاصل شد که نمونه های مورد بررسی قرار گرفته دارای حس تعلق مکانی غنی بوده و در به هویت بخشیدن به کالبد شهر نقش موثری را بازی می کنند. همچنین پیشنهاداتی ارائه گشته که در جهت تقویت حس مکان این دو مسجد می تواند موثر واقع گردد.

حس مکان مسجد جامع ارومیه کبود تبریز