سیده منیژه معصومی نومندانی - دانش آموخته کارشناسی ارشد معماری دانشگاه گیلان، رشت
مژگان خاکپور - استادیار و عضو هیات علمی گروه هنر و معماری، دانشگاه گیلان، رشت

در چند دهه ی گذشته، افزایش جمعیت و همچنین تمایل به شهرنشینی و افزایش مهاجرت از روستاها به شهرها موجب شده است تا علاوه بر تحولات اقتصادی و اجتماعی، تقاضا برای مسکن شهری افزایش یابد که این امر به ویژه برای اقشار کم درآمد با دشواری های بیشتری همراه بوده است. در این راستا پروژه های مختلفی همچون مسکن مهر در کشور اجرا شده است که به دلیل سیاست های ویژه ای همچون انبوه سازی، کوچک سازی یا مکان یابی در حاشیه ی شهر و ...، ساکنان را با مشکلاتی مواجه نموده و نارضایتی آنان را به همراه داشته است. این مشکلات علاوه بر پایین آمدن کیفیت ساخت به دلیل سرعت زیاد ساخت و ساز و عظمت پروژه ها، ریشه در عدم توجه به نیازهای ساکنان به ویژه کمبودها، محدودیت ها و حساسیت های قشر کم درآمد داشته است و تداوم آن می تواند زمینه ی بروز بحران های اجتماعی، امنیتی و... را برای افراد ساکن در یک مجموعه فراهم آورد. از این رو طراحی مسکن اقشار کم درآمد دست-مایه ی این تحقیق قرار گرفت که هدف آن بهبود کیفیت فضاهای زیستی در مسکن حداقل و توجه به تامین نیازهای ساکنان است. بنابراین در این پژوهش سعی شد با پرداختن به مفاهیم مربوط به کیفیت محیط مسکونی و شناسایی جنبه های مختلف مسکن که پاسخ گوی نیازهای اساسی انسان است، شاخصه های محیط مسکونی باکیفیت شناسایی شود. در این پژوهش مسکن مهر رشت به عنوان یک نمونه از مسکن حداقل ساخته شده در ایران انتخاب شد تا با پرسش از ساکنان بر اساس شاخص های کیفیت محیط مسکونی، میزان رضایت آن ها از عوامل مختلف سنجیده شده و مشکلات موجود در مسکن قشر کم درآمد و ویژگی ها و نیازهای سکونتی این قشر شناسایی شود. نوع پژوهش، توصیفی موردی (ژرفانگر) می باشد و جمع آوری اطلاعات به روش بررسی میدانی و از طریق پرسشنامه انجام شده است، سپس داده ها توسط نرم افزار spss مورد تحلیل توصیفی و استنباطی قرار گرفتند و در نهایت نتایج و پیشنهادات براساس نتایج مبانی نظری و بخش پژوهشی ارائه شدند.

کیفیت مسکن، مسکن اقشار کم درآمد، مسکن حداقل، نیازهای انسانی، مسکن مهر