تحلیلی بر آراء و نظریات جین جیکوبز

جیکوبز با انتشار کتاب مرگ و زندگی در شهرهای بزرگ آمریکایی در سال ۱۹۶۱ میلادی، جنبش نوینی را در برنامهریزی شهری آغاز نمود. مفاهیمی همچون امنیت، سرزندگی، جذابیت شهری و ... با نگاه نقادانه وی معنایی تازه و متفاوتتر از آنچه که از قبل بوده است پیدا کردند. جیکوبز عوامل اجتماعی را در بیان نظریات خود به عنوان اصلیترین عنصر کلیدی در نظر داشته است. نگاه وی به مسائل شهری از فضای فیزیکی و کالبدی صرف فراتر رفته و با دیدی مطالبهگر و جستجوگر ادبیات شهر و شهرسازی را به چالش میکشاند. در این پژوهش سعی شده است نظریات و آراء جیکوبز به عنوان یکی از تاثیرگذارترین نظریات در حوزه برنامهریزی شهری مورد واکاوی قرار بگیرد. ماهیت منظر شهری در دیدگاه جین جیکوبز به شهر، به خوبی نمایان میگردد. وجوه عینی و ذهنی شهر توامان معنا پیدا میکنند. سیما و منظر شهری زمانی برای ذینفعان شهری ماندگار میگردند که از قبل تصویری واضح و روشن از آن در ذهن داشته باشند. جیکوبز به آثار عناصری همچون پارکها، پیادهراهها، خیابانها و ... بر ماهیت شهرها و جوامع تاکید ویژهای دارد. توجه به اختلاط و تنوع کاربریها را میتوان به عنوان یکی از مهمترین اصول مورد تاکید وی بیان نمود. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که آراء و نظریات جیکوبز در حوزههای مختلف شهری با وجود ایراداتی که بر آنها وارد است، در مقایسه با نظریات سایر اندیشمندان همچون اسکار نیومن کاملتر، به واقعیت موجود نزدیکتر و از همه مهمتر ملموستر میباشد. غنای دید جیکوبز فراتر از انگارههای ذهنی اندیشمندان هم عصر خود بوده و به طور کلی میتوان نظریات وی را در راستای نیل به دگردیسی شهری تبیین نمود.

Keywords:

جیکوبز , اسکار نیومن , دگردیسی , برنامهریزی شهری , انگارههای ذهنی.