مهری عسکری مهرآبادی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه اراک، کد پستی ۸۳۴۹-۸-۳۸۱۵۶، اراک، ایران
فریبا امینی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه اراک، کد پستی ۸۳۴۹-۸-۳۸۱۵۶، اراک، ایران
گلریز فرجی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه اراک، کد پستی ۸۳۴۹-۸-۳۸۱۵۶، اراک، ایران

در دنیای امروز که زندگی انسان بسیار به صنعت وابسته است، در کنار دستاوردهای روزافزون در زمینه کارهای صنعتی مشکلاتی نیز به زندگی انسان تحمیل می شود. یکی از مشکلات چالش برانگیز، ورود آلاینده ها به هوا است که بر زندگی انسان و محیط پیرامون او به ویژه گیاهان آثار مخربی دارد. گیاهان در برابر آلاینده های هوا پاسخ های متفاوتی از خود نشان می دهند. پاسخ گیاهان با توجه به شرایط آب و هوایی، جغرافیایی و گونه گیاهی می تواند متفاوت باشد. در پژوهش حاضر، میزان تاثیر آلاینده های هوای منطقه صنعتی پالایشگاه، پتروشیمی و نیروگاه شازند واقع در استان مرکزی بر گیاه بادام بررسی شده است. بدین منظور، از برگ بادام در مناطق هفتادقله (منطقه شاهد)، شازند (نزدیکترین شهر به منطقه صنعتی) و کزاز (مجاور منطقه صنعتی) نمونه برداری انجام شد. همچنین، نمونه های خاک هر سه منطقه جهت تعیین مقادیر سرب و روی موجود در خاک، جمع آوری شدند. نتایج، افزایش معنی دار پرولین، گوگرد، عناصر سنگین سرب، روی و پراکسیداسیون لیپید را در گیاهان مناطق کزاز و شازند در قیاس با هفتادقله نشان داد در حالی که مقدار رنگیزه ها، پروتئین، فعالیت آنتی اکسیدان های کاتالاز، گایاکول پراکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز تغییر معنی داری در سه منطقه مورد بررسی نداشت. افزایش میزان گوگرد برگ و عناصر روی و سرب خاک در منطقه کزاز و شازند می تواند یکی از دلایل اثبات حضور آلاینده ها در این مناطق باشد. افزایش پراکسیداسیون لیپید نشان دهنده آسیب دیدگی گیاه در برابر آلودگی هوا است. سازوکار دفاعی گیاه در برابر تنش، افزایش آنتی اکسیدان غیرآنزیمی پرولین است. عدم تغییر مقدار کلروفیل ها و پروتئین مقاومت گیاه را نسبت به تنش منعکس می کند.

آنتی اکسیدان, پالایشگاه نفت, فلزات سنگین, کزاز, هفتادقله