بهرام کارجو اجیرلو - کارشناس ارشد تاریخ و تمدن ملل اسلامی، دانشگاه شهید بهشتی تهران
حبیب محمدنژاد چاوشی - استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی ایران.

در سال­های اول حمله مغول، علم و تمدن دچار رکود شد؛ اما با حضور دانشمندان و وزرایی همچون خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی در دوره ایلخانان و تاسیس مرکز علمی ربع رشیدی در تبریز و متمرکز کردن علوم و دانشمندان سرزمین­های مختلف در آن، دوره جدیدی از رونق آموزش و پژوهش علوم مختلف در تمدن اسلامی به وجود آمد. هدف: پژوهش حاضر با تکیه بر مطالعه موردی مرکز علمی ربع رشیدی، انگیزه های تجدد و احیای علمی را بررسی کرده است. روش: روش این پژوهش، توصیفی- تحلیلی با تکیه بر منابع دست اول در تاریخ و تمدن و آثار خواجه رشیدالدین است و ابزار پژوهش، فیش برداری بود. یافته ها: در بررسی تجدد علمی در دوره ایلخانان با تاسیس مرکز علمی ربع رشیدی، نقش انگیزه های معنوی، علمی، سیاسی- مذهبی و اقتصادی بسیار برجسته است. نتیجه گیری: ایلخانان در ایجاد برخی انگیزه های توسعه علمی نقش اساسی داشتند. انگیزه های درونی شخص خواجه رشیدالدین فضل الله همدانی نیز سبب تجدد آموزش و پژوهش و تاسیس مرکز مهم و موثر علمی ربع رشیدی شد. بی شک در هر دوره ای، اگر انگیزه های عام المنفعه در افراد جامعه وجود داشته باشد و حاکمان نیز این انگیزه ها را تقویت کنند، اسباب ترقی ملت و دولت آن جامعه فراهم می شود.

تجدد علمی, ایلخانان, ربع رشیدی, رشیدالدین فضل الله همدانی