جعفر هزارجریبی - دکترای جامعه شناسی، استاد گروه تعاون و رفاه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی

هدف: این نوشتار با هدف بررسی میزان افزایش یا کاهش نشاط اجتماعی در جامعه ایران، از طریق مطالعه پژوهشهای منتشر شده مرتبط با نشاط اجتماعی در ایران طی سالهای ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷، انجام شد. روش: روش این پژوهش، فراتحلیل کیفی بود که از بین ۳۰۸ عنوان مقاله علمی، پایان نامه کارشناسی ارشد و رساله دکتری در رشته های مختلف علوم انسانی، ۴۵ مورد به عنوان نمونه تحقیق انتخاب و بررسی شدند. یافته ها: میزان نشاط اجتماعی در ایران در حد متوسط است و متغیرهای زمینه ای جنسیت، سن، تاهل، تحصیلات و محل سکونت به تنهایی رابطه معناداری با نشاط اجتماعی ندارند و در مواردی که این رابطه معنادار بوده، به واسطه حضور عوامل دیگر بوده است؛ اما رابطه بین وضعیت اشتغال(شاغل- بیکار) و پایگاه اجتماعی- اقتصادی با نشاط اجتماعی مثبت و معنادار است. متغیرهای فردی عزت نفس، دینداری، رضایت از کیفیت زندگی و گذران اوقات فراغت، به ترتیب بیشترین اثر معنادار بر نشاط اجتماعی را دارند و در همه پژوهشهایی که رابطه این عوامل با نشاط اجتماعی را بررسی کرده اند، همبستگی مستقیم و قوی بین آنها و نشاط اجتماعی گزارش شده است. نتیجه گیری: متغیرهای کلان سرمایه اجتماعی(شامل اعتماد، مشارکت و تعاملات اجتماعی)، امنیت اجتماعی، عدالت و رفاه اجتماعی و رسانه های جمعی، به ترتیب بیشترین تاثیر را بر نشاط اجتماعی دارند و درمجموع، همبستگی مثبت و بالایی با آن دارند. تقویت سرمایه اجتماعی(به ویژه اعتماد اجتماعی) و امنیت اجتماعی در کنار بها دادن به اوقات فراغت آحاد مردم در قالب برنامه های فرهنگی- اجتماعی و تفریحی- ورزشی و ارتقای برنامه های رادیویی و تلویزیونی و مبتنی بر شبکه های اجتماعی می تواند در بهبود و ارتقای نشاط اجتماعی موثر باشد.

نشاط, نشاط اجتماعی, فراتحلیل, سرمایه اجتماعی, مشارکت