حامد ضمیری - دانشجوی کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی، دانشگاه شاهد
سولماز نورآبادی - عضو هیات علمی گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه شاهد

معلم به عنوان یکی از عناصر مهم نظام تعلیم و تربیت هر کشوری به شمار میرود. پژوهش حاضر درصدد است که تحولات انجام شده در برنامه درسی تربیت معلم کشور را بخصوص در اسناد بالادستی مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. ماهیت موضوع تحقیق حاضر از نوع تحقیقات کیفی بوده و به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. سوابق تعلیم و تربیت در کشور نشان می دهد که ابتدا به علت سادهبودن ارتباطات انسانی، اجتماعی و فرهنگی، آموزش و پرورش به وسایله خانواده ها انجام می شود و سوابق مربوط به قبل از تاسیس دارالمعلمین و دارالمعلمات نیز نشان می دهد که تا سال ۱۲۹۷ ه.ش معلمان مکتب خانه ها و مدارس ایران در مراکز خاص تربیت معلم، تربیت نمی شده اند. با تاسیس دارالفنون و بعدها با شکل گیری وزارت علوم و ایجاد مدارس جدید، ساختار نویی برای آموزش و پرورشتعیین شد و به تدریج، دولت سیاست گذاری و برنامه ریزی برای آموزش و پرورش رسمی را بر عهده گرفت و مراکز تربیت معلم از سال ۱۲۹۷ ه.ش تاسیس شدند. همچنین چگونگی بازنگری برنامه درسی تربیت معلم ایران از سال ۱۲۹۷ تاسیس دارالمعلمین مرکزی تا سال ۱۳۹۶ مورد تحلیل قرار گرفت که با مروری بر سیر تاریخی تحولات بازنگری برنامه های درسی تربیت معلم، چهار دوره شناسایی مورد نیاز معلم در رشته تخصصی خود ؛ تعدادی از دروس تربیتی که نیازمندی های معلمان برای بکارگرفتن دانش تخصصی خود و شیوه آموزش و کنترل فرآیند یاددهی-یادگیری را پوشش می داد؛ و کارورزی، که درک موقعیت عملی دانش های آموخته را ممکن می ساخت. لازم به ذکر اسات در دوره کنونی، بر اساس طراحی کلان برنامه درسی ملی تربیت معلم، برنامه های درسی تربیت معلم بر اساس رویکرد میان رشته ای بازنگری شد. در دوره کنونی تاریخ برنامه درسی تربیت معلم، مفاهیم نوینی همچون تربیت معلم فکور، عمل فکورانه، دروس پژوهشی و توسعه حرفه ای و دروس تلفیقی موضوعی تربیتی به منظور ارتباط دادن دانش رشته ای و دانش تربیتی برای نخستین بار در برنامه های درسی تربیت معلم گنجانده شد. در نهایت بر اساس مطالعات و یافته ها، چنین نتیجه گیری می شود که دستیابی به ارتقاء کیفیت نظام رسمی آموزش و پرورش ایران، از مسیر توسعه و تقویت تربیت معلم بالانص برنامه درسی آن می گذرد که دقت در بازنگری آن را بیش از پیش نمایان می کند

برنامه درسی تربیت معلم، تحلیل، نظام دانشگاهی