بررسی ویژگی های آرمانشهر در آثار شیخ اشراق و تجلی کالبدی آن در معماری و شهرسازی ایران

در بررسی اندیشه های صاحبنظرانی که در رابطه با آرمانشهر ایده پردازی نموده اند، فلاسفه جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده اند. برخیهمچون افلاطون، ارسطو، فارابی و ابن سینا بیشتر مورد توجه بوده اند، اما آرا و افکار برخی دیگر، بدلیل پیچیدگی بیان و محتوای سنگینتالیفاتشان، کمتر مورد نقد قرار گرفته اند. از آن جمله می توان به شیخ شهاب الدین سهروردی ملقب به شیخ اشراق بنیانگذار حکمت اشراقیاشاره نمود. قطعا حکمت اشراق با توجه به محتوای غنی و تاثیرگذاری شگرفی که تاکنون داشته است، می تواند همچنان در حوزه معماری وشهرسازی اثرگذار باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی آثار مکتوب سهروردی و تحلیل دیدگاه وی در خصوص آرمانشهر می باشد. سکونتگاهیآرمانی که وی در آثار متعددش به زبان استعاره آن را توصیف نموده است. هدف دیگر بررسی تاثیر این حکمت بر شهرسازی و معماری ایرانیاست. روش تحقیق در این مقاله تحلیلی و توصیفی میباشد. شیخ اشراق شرط تحقق آرمانشهر را حول دو محور میداند، نخست آدمی گرچهدر دنیای مادی زیست میکند لیکن همواره به تهذیب نفس بکوشد تا به ناکجاآبادی که میجوید، راه یابد. اساس حکمت اشراق بر توجه بهعالم بالاست که بازگشتی از عالم کثرت به عالم وحدت است، لذا تاکید بر آن است تا در طراحی همه اجزای شهر در عین کثرت بر وحدتوجود توجه گردد. در این حکمت بر فرم خاصی برای آرمانشهر تاکید نمیشود و این آزادی عمل را به همگان در همه دوره ها داده می شود تا براساس ذوق خود صورت بالا را بر خاک زمین نقش بزنند. بکارگیری استعاره در بیان حکمت اشراق در معماری و شهرسازی برگرفته از اینحکمت نیز تجلی یافته است. دوم، وی زهد مردم شهر را تنها راه تحقق پردیس بر عالم خاکی نمیداند و تاکید می نماید که بهشت مکانی استکه نه تنها مردمانش پاک نهاد هستند، بلکه حاکمش نیز انسانی است خداجو، زاهد، خردمند و دارای قدرت استدلال.

Keywords:

حکمت اشراق , شیخ اشراق , آرمانشهر , سهروردی