عذرا معصومی اوزانی - کارشناسی ارشد سیستم اطلاعات جغرافیایی و سنجش از دور ، دانشگاه تبریز ، تبریز، ایران

در چند دهه اخیر به دنبال گسترش روزافزون شهرگرایی و شهرنشینی و تداوم افزایش جمعیت ، بسیاری از شهرهای کشوربا توسعه کالبدی چشمگیری مواجه شدند که این امر ، برنامه ریزان شهری را با مساله تعیین محدوده های مناسب برایتوسعه فیزیکی آتی شهرها روبرو کرده است. ارومیه نیز از جمله شهرهایی بوده که در طول سالهای گذشته با افزایش نرخرشد جمعیت همراه بوده است ، لذا توجه به شناسایی اراضی مناسب برای توسعه کالبدی آن ضرورتی اجتناب ناپذیر است. از آنجا که در تعیین مکان های مطلوب توسعه شهری ، مولفه های ژئومورفولوژیک همواره اهمیت زیادی داشته ، درپژوهش حاضر نیز به مطالعه و شناسایی محورهای مناسب توسعه شهر ارومیه از نظر عوامل ژئومورفولوژیک شامل : شیب،جهت شیب ، فاصله از رودخانه ، فاصله از مسیر سیلاب و فاصله از راه های ارتباطی پرداخته شده است. نوع تحقیقکاربردی و روش بررسی آن توصیفی_تحلیلی است. بدین منظور از مدل تحلیل چند متغیره AHP به منظور وزن دهی ومعیارها و سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) به عنوان ابزاری نیرومند در تصمیم گیری و مدیریت محیط برای تولید,پردازش و همپوشانی لایه ها استفاده گردید.در پایان با تولید نقشه نهایی، با جمع معیارها بوسیله عملیات همپوشانی درمحیط نرم افزار ARC GIS تعیین گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد که مناطق واقع در جهت های شمال و شمال شرقیاز ظرفیت بالایی جهت توسعه فیزیکی هستند و در این زمینه لزوم توجه بیشتر به سایرمناطق ضروری به نظر می رسد.نتایج تحقیق حاضر برای بررسی سطح آمادگی شهر ارومیه برای توسعه فیزیکی ، شناسایی کمبودها، چالش ها و همچنینارائه چارچوبی مبتنی بر اصول تصمیم گیری GIS برای تحقیقات مرتبط با حوزه توسعه فیزیکی از اهمیت بالایی برخورداربوده و می تواند راهگشای تحقیقات آتی در این زمینه باشد.

توسعه فیزیکی کالبدی ، سامانه اطلاعات جغرافیایی ، تحلیل چند متغیره ، شهر ارومیه