ملاحظات طراحی فضاهای درمانی در مقابله با شرایط شیوع پاندمی کووید- ۱۹

بیماری کووید-۱۹ در ووهان چین آغاز شد و بطور گسترده‌ای دنیا را فرا گرفت. دولت‌ها و سازمان‌ها با وضع قوانین مختلف تلاش خود را برای مدیریت و پیشگیری از شیوع این همه‌گیری کردند. در این مقاله عوامل موثر بر گسترش آن در برنامه‌ریزی و طراحی فضاهای درمانی به ویژه درمانگاه‌ها، شناسایی و تحلیل شد. ابتدای امر پیشینه‌ی موضوع در حوزه‌ی محیط‌های درمانی مطالعه و بررسی شد که طی آن شاخصه‌های اثرگذار بر انتشار کووید-۱۹ در فضاهای مختلف و زمینه‌های عمومی شیوع، تبیین گردید. سپس اقتضائات مراکز درمانی در ارتباط با بیماری، مورد سنجش قرار گرفت و دسته‌بندی سه‌گانه‌ای به دست آمد؛ شامل فضاهای اصلی که ماهیت کاربری را تعریف می‌کردند مانند اتاق معاینه، فرعی که حضور آنها کیفیت خدمت‌رسانی مجموعه را بهبود می‌بخشد، برای نمونه رختکن‌ها و آخرین مورد که شامل فضاهای پشتیبانی و خدماتی مانند نمازخانه‌ها است و به ارائه‌ی خدمات جانبی مورد نیاز در مجموعه می‌پردازد.
هر یک از این سه دسته به صورت مجزا بررسی شد و چالش‌ها، فرصت‌ها، موانع و شرایط خاص آنها تبیین گشت. در ادامه برای رسیدن به راهکارهای مناسب طراحی و برنامه‌ریزی معماری جهت مدیریت بحران همه‌گیری و خطرات آن در مراکز درمانی دو حیطه‌ی تغییراتی که بر محیط و سیستم قابل اعمال هستند، طبقه بندی شدند و دو دسته‌ی کلی از راهکارها شامل طراحی و سامان‌دهی فضایی در راهکارهای اعمال‌پذیر بر محیط و تکنولوژی، مصالح و روش‌های ساخت در حوزه‌ی سیستمی پیشنهاد شد. استفاده‌ی بهینه از نور روز، فراهم کردن شرایط مناسب برای فاصله‌گذاری اجتماعی، تهویه‌ی طبیعی کافی، ایمن‌سازی مسیر گردش در فضا و طراحی پیش‌ورودی‌ها، متعلق به دسته‌ی اول هستند و ایجاد تهویه‌ی صحیح مکانیکی، استفاده از جداسازها و تامین فضاهای مورد نیاز، بهره‌گرفتن از سازه‌های موقت و مدولار، استفاده از متریال و مواد تاب‌آور در مقابل ویروس و توجه به خودکارسازی، زیرمجموعه‌ی دسته‌ی دوم از راهکارها می‌باشند.

Keywords:

کووید- ۱۹ , همه گیری , فضاهای درمانی , درمانگاه ها