جواد مداحی مشیزی - عضو هیئت علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
مهسا گلشنی - دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مردم شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان

دیوارنگاری از جمله هنرهای شهری است که از ظرفیتها، کارکردهای شهری، ساختار فرهنگی و تاریخی قابل توجهی برخوردار است. حضور این هنر در فضای شهری و کاراییهای آن در فرهنگ، هویت ملی، حیات جمعی شهری، امور تجاری، تبلیغات و آموزشهای شهروندی امری انکارناپذیر است. آن چه که شناخت ما را از پیرامونمان سازماندهی میکند، تصویری است که از آن در ذهنمان شکل میگیرد. اعلام، اشاعه و تحکیم مواضع فرهنگی و بنیانهای هویتی در شهرهای ایرانی میتواند از طریق آثار دیوارنگاری صورت گیرد و دیوارنگاریها به تطبیق سیمای شهر با هویت و فرهنگ آرمانی آن کمک کنند. ازآنجاکه اثر دیواری با مخاطب رابطه ای قطعی و تعاملی دوسویه دارد؛ لذا دیوارنگاری در هر محیطی، از یک سو باید نمایشگر فرهنگ و اعتقاد مردم در فضای هارمونیک با معماری همان منطقه و از سوی دیگر، به علت وجهه همگانی این آثار، توفیق آنها وابسته به ادراک و دریافت مردم و مخاطبین اثر باشد. این پژوهش، دیوارنگاریهای یکی از مناطق تهران را باتوجه به مفاهیم هویت بخش مذهبی مورد ارزیابی قرار داده است. در پژوهش حاضر محققین به بررسی دیوارنگاری های مذهبی منطقه ۱۲ شهر تهران و ارتباط و تاثیر آن بر هویت دینی مخاطبان محله پرداخته اند. باتوجه به یافته های پژوهش که از مصاحبه کیفی با مصاحبه شوندگان و مفاهیم دیوارنگاری ها به دست آمد، به ترتیب اولویت چهار مضمون بنیادین به شرح ذیل استخراج گردید که شامل: B۱ مفاهیم یادمانی B۲ مفاهیم دینی B۳ مفاهیم انقلابی B۴ مفاهیم ملی. باتوجه به یافته های پژوهش، تکرار الگوی بصری یکسان و عدم تنوع در شیوه اجرا، موجب دلزدگی مخاطبین شده است. نتایج حاصل از مصاحبه ها نشان داد که هرجا دیوارنگاری به سمت مفهوم گرایی حرکت کرد، زیباشناسی ساختار بصری را فراموش کرده و آنجا که قصد زیباسازی و تزئین داشته، مضمون و محتوا را نادیده گرفته است. دیوارنگاری میبایست با ملاحظات لازم و باتوجه به قابلیتهای یک محیط شکل گرفته و جهت تکمیل کارکرد آن محیط، کارآمد باشد. نتایج نشان داد جریانی که هه های اخیر در عرصه نقاشی دیواری منطقه آغاز شده است، روند منطقی نداشته دیوارنگاری به مفهوم گرایی روی آورده و زیبایی شناسی ساختار بصری را فراموش کرده است.

دیوارنگاری، هویت دینی، مفاهیم ملی، مفاهیم یادمانی، مفاهیم انقلاب.