مجید قنبری - دکترای فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
علی مختصی بیدگلی - گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
زینب زنگانه - دانشجوی دکترای فیزیولوژی دام و طیور، گروه علوم طیور، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
کامران منصور قناعی پاشاکی - دانشجوی دکتری، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده علوم کشاورزی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران

این پژوهش به منظور بررسی تاثیر کاربرد مالچ حاصل از باقی مانده مواد آلی موجود در پهنه جنگل، مزارع برنج، باغات چای و بادام زمینی و کمبود آب آبیاری بر خصوصیات مختلف مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی سورگوم علوفه ای در شرایط مزرعه انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال ۱۳۹۷ در مزارع منتخب تحقیقاتی منطقه دیلمان شهرستان سیاهکل زیر نظر گروه زراعت دانشگاه تربیت مدرس و کارشناسان ترویج جهادکشاورزی لاهیجان اجرا شد. عوامل مورد بررسی شامل سه سطح تنش کمبود آب بر اساس آبیاری ۱۵، ۳۰ و ۴۵ درصد کم تر از ظرفیت زراعی و شش سطح مالچ آلی شامل بدون مالچ، مالچ کلش برنج، مالچ پوسته شلتوک برنج، مالچ پیله بادام زمینی، مالچ ضایعات چای و مالچ خاکبرگ بودند. نتایج نشان داد در شرایط تنش متوسط، تیمارهای مالچ کلش برنج و پوسته شلتوک برنج، در عملکرد علوفه تر و سرعت فتوسنتز گیاه به ترتیب ۳۹/۱۳ و ۲۶/۶۵ درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش نشان داد. همچنین، در شرایط تنش شدید، مالچ های کلش برنج، پوسته شلتوک برنج و پیله بادام زمینی، میزان بهره وری اقتصادی آب و وزن خشک علف های هرز را به ترتیب ۶۳/۴۸، ۵۵/۲۱ و ۴۶/۴۰ درصد نسبت به شاهد افزایش داد. کاربرد مالچ مواد آلی به ویژه کلش برنج، پوسته شلتوک برنج و پیله بادام زمینی به ترتیب موجب جلوگیری از کاهش ۶/۰۸، ۱۳/۷۰و ۱۶/۷۵ درصد عملکرد دانه نسبت به شاهد تحت شرایط تنش متوسط شد. به طورکلی، مالچ مواد آلی در افزایش عملکرد دانه و علوفه تر، سرعت فتوسنتر، فعالیت آنتی اکسیدان ها و بهره وری آب و همچنین کاهش میزان علف های هرز مزرعه در شرایط تنش از توانایی بالایی برخوردار بوده و سهم بسزایی در بهبود مقاومت به خشکی در گیاه سورگوم علوفه ای دارد. در نهایت، استفاده از مالچ مواد آلی در کشت سورگوم علوفه ای تحت شرایط تنش خشکی فصلی توصیه می گردد.

آنتی اکسیدان, بهره وری آب, ذرت خوشه ای, علف هرز, کم آبی