فرشاد میری
رضا مهرآفرین
علیرضا خسروزاده

با شکل گیری شاهنشاهی هخامنشی تحت رهبری کوروش و گسترش آن توسط داریوش و جانشینانش تحولاتی رخ داد که تاثیراتی ژرف بر چشم انداز اجتماعی و اقتصادی ناحیه ی تخت جمشید برجای گذاشت. یکی از پیامدهای این تحولات، ورود گروه های زیادی از مردمان سرزمین های تازه تصرف شده به این منطقه است که در بخش های مختلف سازمان اداری تخت جمشید به کار گرفته شدند. بایگانی های تخت جمشید، مستقیم و غیر مستقیم، طیفی از مباحث مختلف درباره ی جنبه های گوناگون حیات اجتماعی، مذهبی و اقتصادی کورتش ها را در اختیار قرار می دهند. این مقاله با رویکرد تاریخی و بهره گیری از تفاسیر و اطلاعات گلنوشته های منتشر شده از بایگانی تخت جمشید، سعی در روشن کردن نسبی زوایای مختلف زندگی کورتش ها از جمله وضعیت اجتماعی و قانونی آن ها در جامعه ی فارس هخامنشی، ریشه های قومی و هویتی، نظام جیره ها و دستمزدها، میزان تخمینی جمعیت، نقش اقتصادی، سازمان نیروی کار و نحوه ی سازماندهی و مدیریت آن دارد. نتایج تحقیق نشان می دهد که در بازه ی زمانی گلنوشته ها، جمعیت زیادی از کورتش ها از سراسر شاهنشاهی در قالب کارگر ساده، صنعتگر ماهر و متخصص، برده، کارگر آزاد و نیمه آزاد، سرباز و ... جذب «اقتصاد شاهی تخت جمشید» شدند. سازمان اداری تخت جمشید با حسابرسی منظم به طرق مختلف وسایل معیشتی و رفاهی کورتش ها را فراهم می کرده است. در این سازمان، رئیس تشریفات (به عنوان بالاترین مقام اقتصادی تخت جمشید) و مقامات تابع او (از جمله معاون و مقامات موسوم به «کردبتیش، شرمنه، دمنه و ...) امر سازماندهی نیروی کار و تقسیم جیره ها را بر عهده داشته اند.

اقتصاد شاهی تخت جمشید, کورتش, نیروی کار, نظام جیره ها, هخامنشی